Levensgang, eerste deel

INLEIDING.

Ik heb eigenlijk 't land aan alle soort voorwoorden, en beken dan ook, dat ik dezen roman de wereld in wou sturen zonder 'n syllabe toelichting, in mezelf diep overtuigd, dat zij die hem lezen zonder bedekte of persoonlijke vijandschap, zonder partijhaat of jaloezie, tevens iets van mijn andere werken kennend, gauw zullen vaststellen dat 't 'n boek is van gansch persoonlijke ervaring, konceptie en uiting. Zekere onbeslistheid echter hield de bovenhand, wijl ik ook voor 'n lezerskring kom te staan, die van 't onderwerp weinig en van mij niets weet. Daarom achtte ik ten slotte 'n voorwoord, waarin ik tevens enkele principiëele punten in mijn werk samenvat, onvermijdelijk. Toch is mij de deftigheid van 'n voorwoord zelf 'n gruwel, en 't zal ook 't eerste en laatste zijn dat ik bij 'n roman schrijf. Maar naarder nog acht ik 't moedwillig verkeerd verstaan, of schuintjes aangekeken te worden, om iets dat met 'n verklaring verduidelijkt. Deftigjes dus wat pagina's voorop, en als de menschen er te gruwelijke zeltbewustzijnsdingen in verzekerd vinden, slaan ze die maar over. Ze zullen dan later bemerken, dat al wat ik zeg, allerdiepst en echt in me leeft, dat ik weet precies wat ik wil, dat ik 't d o e n zal, dat 't noodzaak-uiting is van dingen die jaren en jaren reeds in me woelen, gloeien; éven slechts in theoretische slagorde geschaard, om nog eens te overzien, voor anderen en voor mezelf, richting en doel, aanduiding van levenswil waarin mijn werk wortelt.

Over realisme in dit ■werk. Toen ik voor mezelf in m'n eerste denk- en voeljeugd eigen voorstellingen vormde van 't wezen der kunst en der uiting, had ik reeds besliste, nu sedert lang uitgesproken denkbeelden over 't scheppen van realistische kunst, zoogoed als over 't scheppen van zuiver verbeeldingswerk. Had ik ooit, in dien tijd, iets van de werkelijkheid om mij heen weergegeven, ik zou ze gebeeld hebben geheel zoo ik die zelf waarnam, zag, hoorde, aanvoelde, zonder bedekking of verzachting van wat ook. Want er is geen reiner moraal, geen dieper houvast voor de zoekende oogen van den kunstenaar, en voor zijn brandend bevende hartstochtziel, geen