Essay en critiek, Groote figuren

80 GROOTE FIGUREN

ontwaken van schoonheidsdrang, van zegepraal, van wereldzin en levensblijheid, verovering van de ״aardsche" werkelijkheid door den geest (tegen deze formuleering, angstvallig-subjectief, is nog heel wat in te brengen). De Eenaissance wordt beschouwd als een herleving van den heidenschen zijnslust, bewustwording der persoonlijkheid.

Prof. glimlacht fijn-spotziek en murmelt: herhaal, herhaal mijn woorden. Braaf. .. braaf. .. aardig bij elkaar geknutseld. .. Maar. . . maar.. . wanneer begon toch de Eenaissance?... Wanneer eindigde ze?

Professor's brilleglazen fonkelen uitdagend. Hij vraagt: kan men Eenaissance scheiden van Humanisme? Heel het begrip Eenaissance staat wankel...

Dit herhaalt de begaafde Professor in zijn artikel, tot in den treure. En zijn brilleglazen blijven flikkeren. De schalksche flikkering erin, heeft gelijk. Wie vermag historische ontwikkelings-resultaten in overgangen te begrenzen?.. .

De Eenaissance zelve immers heeft geen nieuwe geschiedschrijverij voortgebracht. . . Of is Mussato veel méér dan middeleeuwsch kronykschrij ver ? Of Lorenzo Yalla, of Elavio Biondo of Poggio, Bracciolini de Humanist, Plethon of Marsilio Ficino,... intimus van Lorenzo il magnifico?¹)

Ay,... roept de droomer,... ontneem ons die Eenaissance niet, Hooggeleerde! Gy randt er een levenshouding mee aan. Het is voor ons, hunkeraars naar „nieuwe vormen" en „levenshoudingen", geen technische geschiedenisterm meer... het is hooggeestelijk leven... nieuw leven, Wedergeboorte!... Zie het leenstelsel der Middeleeuwen, de leenheeren, de achterleenmannen...