Essay en critiek, Groote figuren

OVER FRANCISCUS VAN ASSISI 37

smetloos blauw der Apennijnsche hemelen in de duister-gloeiende oogen. Een apostolische wonder-knaap, later een wonderdoener van Assisi, een geheel-in-God-ver-zonkene. O, die heerlijke Middeleeuwen, in vrome, seraphijnsche levensoprechtheid van Franciscaners... O, die huiveringwekkende Middeleeuwen van Italië, met haar godsdienst-moorden en prostitutie, met haar feodaal regime en onmetelijke kerkrijkdommen, waarin bisschoppen gelijkelijk groote feodale heeren worden en politieke geweldenaars zijn... O, die Middeleeuwen met haar sluwen Urbanus II en haar eerste Kruistochten en haar verblindende kruisvaarders-figuren: Peter van Amiens, Godfried van Bouillon, Richard Leeuwenhart en zelfs met haar ouden Frederik Barbarossa... O, die Middeleeuwen met haar afgrijselijke intrigues der groote wereld; met haar bloedstrijd tegen verheidenschte heterodoxen en tegen alsoortige ketters!... O, die Middeleeuwen met haar kamp om staatsmacht en investituur-rechten, alleen reeds grootsch door den strijd tusschen den Duitschen koning Hendrik IV¹) en Grego-rius VII (Oanossa-comedie en tegen-Pausen-tragedie, Clemens III) en om den Boomsch-Duitschen Keizer Frederik II, den vierhoekigen ketter, den vaak verbannen en verdoemden strijder tegen en tarter van den Paus, (ironie der historie!) die juist als pupil onder voogdij van Innocentius III opgroeide, geheel als Italiaan²)...

*) Prof, Brugmans noemt de heele vernederings-scène van Hendrik IV een meesterlijken politieken zet die omgekeerd, Gregorius VII de nederlaag bracht. (Wordt door vele moderne historici als een verouderd standpunt beoordeeld). Urbanus II noem ik dan den wreker van Gregorius VII; en hoe!

^a) Van dezen laatsten Hohenstaufen, een der geweldigste heerschers-persoon-lijkheden der Middeleeuwen, schrijft Hellmann: ״Der letzte Hohenstaufe ist kein Deutscher gewesen, die deutsche Sprache hat er kaum verstanden; seine ganze Leidenschaft und Sehnsucht galt dem Süden, dem wärmeren Himmel und der aus abendländisch-mittelalterlichen und antiken Elementen erwachsenen Mischkultur der Mittelmeergebiete, mit der sich in Sizilien noch ungewöhnlich starke Einflüsse deä Islam verbanden". (Kapitel 9; ״Friedrich II", p. 315).