Letterkundig leven, deel 1

176 opstellen.

te laten, krijgt ge een voortdurend zich toespitsende splitsing van gewaarwording, gevoel, ziening, verbeelding en alle tusschenvormen daarvan, tot de verf ij -ner zich zóó uitput in detailleering, dat ge eerst op adem moet komen om verder te kunnen genieten. — Men behoeft het ook niet met zijn waardeering of afkeuring eens te zijn, om te erkennen dat zijn eigen zeggen al zeer belangrijk kan wezen. Zelfs zijn scherts en ironie zijn de getemperde spot van den stemmingsdichter. De fijne charme van zijn innerlijke beschaving voelt ge in iederen regel. Deze opstellen hebben vooral psychische waarde. Ge leert er den auteur in kennen, den auteur Van Campen, in zijn teedere droomspel, in zijn fijne verrukkingen, in zijn innigheid en diepe menschelijk-heid. — Het zijn geen actualiteiten, maar het is meer, méér dan heel wat actualiteiten besprekende bazige critici in hun eigen tijdschriften en tijdschriftjes ooit geven en geven kunnen.

Zijn taal heeft soms de schoonheid van vreemde gesteenten en om zijn uiting zweeft een weemoed als in de atmospheer rond een verwoest oud kasteel. Toch leert ge hem nog beter kennen in zijn novellenboek Bikoe-rim, waarin geborgen is de bekoring van zijn natuurlijke bedeesdheid, zijn prachtig-gaaf Joodsch-religieus gevoel, waarin uitlichten de fijne lijnen van zijn zeer superieuren mijmergeest, het schoone glans- en schaduwspel van zijn mystieke menschelijkheid, Joodsch-mystiek, maar prachtig en naar binnen doorgloeyd. Juist de Thora-achtige heiligheid van zijn artistiek- en menschelijk voelen geeft Van Campen een bizonder-mooi Joodsch kenmerk, waarnaar zijn stijl, om overal zuiver en gaaf te worden, zich nog heeft op te werken. Want het gebrek van zijn stijl is de zware ingewikkeldheid en de overal dooreengevlochten mengeling van dubbelgevoelens, dubbelvisiën en dubbel-contrapunteerende beeldspraken. Hij zou stellig tot fijneren zinszwier,