Napoleon

ZIJN VERBLIJF OP ST. HELENA 85

St. Helena-rotsen waren zijn slapelooze nachten vooral van een helschen, martelenden duur én eindeloosheid. Tot^Gourgaud, de eerzuchtige en humeurige Gourgaud zegt hij: ״Gij klaagt en jammert.... Bekijk mij eens.... bedenk mijn slapelooze nachten en daarin mijn ellende! Gelooft ge dat ook ik helsche uren doorleef, als ik bedenk wie ik was en wie ik nu ben, van alles afgescheurd!"

Even voor zijn dood is hij van een grootsche zelf-beheersching. Het uur komt waarop hij zijn testament wil maken, alleen tezaam met Comte de Montholon. Hij wil rusten tusschen de Seine-oevers. Een hartverscheurend oogenblik nadert, als hij zich, hijgende van benauwdheid en inspanning moet uitspreken over het lot van zijn achterblijvend kind, dat te midden van zijns vaders lasterende vijanden opgroeit, en de Weensche hofatmospheer inademt; als hij het lot bepeinst van dit dierbare tienjarig knaapje, zijn bloed, zijn alles. Napoleon was getrouwd met Maria Louise, dochter van den Oostenrijkschen Keizer Frans. Maria Louise's persoonlijkheid kan ik hier niet behandelen. Toch moet haar gedrag tegenover den grooten man, met enkele woorden gekarakteriseerd. Het was monsterachtig, wreedaardig en weerzinwekkend zelfzuchtig. Ze heeft de tragische grootheid van haar gemaal met een harte-kilheid beoordeeld, zooals men ze niet erger van een vijand verwachten mag. Dat zij, tijdens Napoleon's leven bijzit werd van fGraaf Neipperb, 't deert ons niet. Ze heeft nooit wezenlijk van Napoleon gehouden. Bovendien, intiem-persoonlijke aangelegenheden kunnen ons niet ter beoordeeling verlokken. De daad, in haar subtielsten oorsprong, ontgaat meestal den buitenstaander. Maar voor iedereen en geheel controleerbaar feit is haar schandelijke en openlijke verwaarloozing van Napoleon na zijn val. Eens toch was zij zijn vrouw, ving ze mee