Gij zult niet dooden!

I

Van uit Nederland moet dit woord uitgaan. Het kan uit geen ander land komen, omdat Nederland hiertoe geroepen is door zijn aardrijkskundige ligging, door zijn staatkundigen toestand, door zijn vrijheid- en vredelie-venden volksgeest, door zijn traditie van het werk van Hugo de Groot en Asser, door het met goedkeuring en medewerking van alle beschaafde volken opgericht Paleis voor den Vrede, door zijn universeele cultuur, welke rekening houdt met de werken der verschillende volken gelezen en begrepen in de oorspronkelijke talen, door zijn geestelijke wereldmacht (Rembrandt) en door zijn allen naijver ten dezen voorkomende, geringe militaire macht.

De Nederlandsche cultuur, volkeren der wereld, is het voorbeeld in ’t klein van wat de wereld-cultuur zal kunnen worden. Er is geen enkel vak ter wereld, op welk gebied ook, waarin het Nederlandsche volk in een tijdperk van tien achtereenvolgende eeuwen, niet heeft uitgemunt of nog in uitmunt. Deze cultuur gebiedt mij tevens daar verder over te zwijgen, omdat zij verbiedt ook den schijn van zelfverheffing op ons te laden. Het feit had ik neer te schrijven. Het bewijs van het feit vindt hij, die de moeite wil doen, onze taal te leeren en ons wezen te bestudeeren. Wij vragen dit van de anderen, omdat bij ons ook, elk beschaafd mensch minstens drie talen buiten zijn moedertaal leert en in die drie talen kan lezen, schrijven en zich uitdrukken. Zeldzaam is het echter geenszins onder onze beschaafde landgenooten, dat zij, op dertigjarigen leeftijd behalve Fransch, Duitsch en