Gij zult niet dooden!

VIII

Is de wereld van vrede, kennis en kunst niet liefelijk ? Hoe kunt gij, boetpredikers, van godsgericht en gods-wraak spreken ? Zou de Hemelsche Macht, indien hij tot straffen geneigd is, die straf door mensch op mensch laten uitoefenen en het zwaarste en het allereerst den zwakke en den onschuldige^treffen, het nijvere, goedige, gastvrije België, dat sedert eeuwen elke gespaarde Brabantsche duit besteed heeft ter verheerlijking van de glorie Gods in kerk en beeld en doek? Voelt gij dan niet, kleingeloo-vigen dat gij dezen oorlog voorstellende als wrake Gods, als straf voor zonde, de Godheid beleedigt en ook de velen, velen onder de volken, die volkomen onschuldig zijn aan het woeden van Mars?

Zoekt niet naar de persoonlijke verantwoordelijkheid. Beschuldigt geen personen. Als een onontkoombaar noodlot hebben de volken van oud Europa de ramp aanvaard.

Hoe nijver en deugdzaam waren zij. Bij tienduizendtallen zaten zij in de groote fabrieken, mannen en vrouwen, eurbeidend van den vroegen morgen tot het duisterde. Bij duizenden werkten zij in de studeerkluizen, de denkers en de vinders, de rekenaars en de teekenaars. De volken doorgroeven bergketenen, scheidden werelddeelen, be-grendelden eindelooze wegen met stalen railen, waarlangs de stoomwagens snelden, vonden het paardelooze voertuig, snellend langs den weg, het luchttuig vliegend over zeeën en bergketenen. De volken bevoeren de zeeën naar de keerkringen en tot de starre kilte der polen, speurend