'Ik woon, zoals je weet, drie hoog'

doen, ik bezit nog wat. Maar wacht op een seintje van me: als ik een telegram stuur: ‘zend levensmiddelen’, dan weet je hoe laat het is, dan kun je me die f 100,- sturen. Ook indien ik op een andere wijze [...], stuur ik bericht: zend koffer met levensmiddelen en kleren. Dan geef jij wel het seintje verder aan de vrienden.

Het is nu zondagavond geworden en ik stop ermee. Morgen of overmorgen schrijf ik er nog wel wat bij, denk ik, wat ik vergeten heb. Maar je weet nu tenminste een en ander. Als je brieven stuurt, onder in het postpakket, want de censuur houdt ze aan en handelt er volkomen willekeurig mee. Een zoen voor het boevenkind dat zulke schandelijke onconventionele brieven schrijft. Het is om je over te schamen!

Dinsdagmorgen, 21 september [1943]

Het transport is achter de rug. Weer duizend mensen weg. Enkele van mijn oude vrienden uit het ziekenhuis zijn daarbij. Ook de oude stumpers uit de Joodse Invalide, die hier om zo te zeggen spiernaakt gekomen waren, eveneens de mannen uit Vught, die niet alleen zonder overjassen, maar ook vaak zonder ondergoed hier waren heen gezonden. Zó moesten ze naar Polen. De Fürsorge heeft ze gekleed en voor velen complete rugzakken verzorgd. Ellende en nog eens ellende, al deze oude mannetjes. Een hunner zei vanmorgen tot een vrouw van de Fürsorge: ‘Ziet u, mijn vingers zijn dood. Waarom ben ik niet helemaal dood.’ Een man van tachtig - als ‘polizeilicher Arbeits-Einsatz’. Van deze mensen komt natuurlijk

34