In Depot

en in de gevangenis opgesloten. Een tweede vluchteling werd in Beilen aangehouden. De derde is tot nog toe voortvluchtig. De emotie in het kamp over het transport kreeg een bizonder accent: de Obersturmführer wees, buiten en behalve het aantal s-gevallen, dat op transport was gesteld, nog vijftig Joden aan, die als straf wegens de ontvluchtingspoging mee moesten, gedeeltelijk uit de s-barak, gedeeltelijk uit het ziekenhuis.

Het afgrijzen van het transport werd dientengevolge overheerst door verontwaardiging tegen hen, die de straf van vijftig s-ers hadden uitgelokt. Merkwaardig genoeg niet tegen de commandant, die willekeurig vijftig man op straftransport had gezet voor iets, waaraan zij part noch deel hadden. Ook niet tegen de OD-ers, Joden, die als wilde honden achter Joden waren aangegaan en hen niet de kans hadden gelaten om de vlucht te nemen. Zover is hier de geestelijke ontaarding van velen gevorderd, dat zij hun veronwaardiging niet afreageren op de beul en zijn knechten, maar op degenen, die pogen zich aan hun handen te onttrekken.

Al zijn deze pogingen soms ook kinderlijk onhandig. Een gevangene behoudt het recht op de vlucht, ook al dreigt de beul met represailles op hen, die niet vluchten: zij weten, dat zij op zekere dag op transport gaan, maar zijn niet geneigd of bij machte zich daartegen te verzetten; zij gaan slechts eerder. Desondanks is het waar, dat nu uit het ziekenhuis s-mannen op straftransport zijn gegaan, die al maanden- en maandenlang onder hoge protectie stonden en die erop gerekend hadden, nog lang in het ziekenhuis te kunnen blijven of er de oorlog te kunnen uitzingen. Voor deze mannen is het plotselinge straftransport een harde slag.

Iedereen voelde dat met hen mee. Het publiek gistte reeds van verontwaardiging, toen de eigenlijke film kwam. Het bekende procédé met enkele variaties. Voor de trein, op het perron of uit de wagons van een verveloze derde klas-coupé hangend, grüne Polizei, in olijfgroene uniform. Een sigaretje in de rode, ongevormde koppen van boerenpummels met varkensoogjes: volkomen onverschillig, afgestompt voor de entourage. Een enkele keer opflikkerende belangstelling voor een voorbijgaand knap Joods meisje of voor een Jood met een kop of met een fors of hoog postuur. Het meisje appelleert aan hun grove zinnelijke neigingen, die ook uitgaan naar de rokken van een Jodin; de Joden van postuur dwingen hun natuurlijk respect af. Onder hun ogen ageren de OD-ers in hun mosgroene uniform, mannen met een geheel andere fysionomie, bruingebrande, zwartgelokte koppen vaak met klassieke tekening met brutale, brandende ogen. Twee werelden, die diametraal tegenover < elkaar > staan, niets van elkaar begrijpen, elkaar tastend opnemen. De OD-ers doen handlangerswerk voor de grüne Polizei: zij dragen in onafgebroken stroom de draagbaren met gebroken, half-vergane mensen, die zij technisch-knap in de beestenwagen hijsen. Deze mensen waren in de ziekenbarak in

136