Van sikkel en hamer

6

grondslag kristalliseeren, vertoonen reeds de teekenen van duurzaamheid.

In dit voorwoord moge op den allervoomaamsten trek uit de bolsjewistische samenleving, voor zooveel hij West-Europa ten nauwste raakt, even het licht vallen: de productie van goederen, en de distributie van goederen. Het zou struisvogel-politiek zijn zich te ontveinzen, dat er tusschen de bolsjewis-tische economie van Sovjet-Rusland en die van het Westen feitelijk een uiterst scherpe strijd gaande is, die voor een van beide stelsels beslissend is. Het Westen kent de periodieke economische crisis: ruwe verstoring van het evenwicht tus~ schen productie en consumptie, of distributie, met groote maatschappelijke ellende als gevolg. De crisis, waarin wij thans leven, is zeker een zeer hachelijke. Weliswaar is zij met allerlei politieke en andere moeilijkheden vermengd, doch zeker is, dat thans ook in kringen, waar dit in normale tijden niet het geval placht te zijn, zeer ernstige twijfel is gerezen aan de fundamenteele gezondheid van ons Westersch economisch leven. Het experiment in Sovjet-Rusland -— wat den zuiver economischen kant ervan betreft —' is daarom ook voor ons een leerschool: het moet aantoonen, of inderdaad een economisch stelsel denkbaar is, waarin een centrale macht in staat is bij voortduring het evenwicht tusschen productie en consumptie in stand te houden. Blijkt het daartoe niet bij machte, dan ontvangt de staatkundige gedachte van het socialisme een zwaren schok, dien het, bij de geestelijke malaise, waarin het al sedert vele jaren verkeert, moeilijk zal kunnen verdragen, — slaagt het, dan zal het kapitalisme van het Westen daaruit noodzakelijkerwijze de consequenties moeten trekken.

Wat zich in Sovjet-Rusland ontwikkelt is een krachtig kapitalistisch staatscommunisme, dat langzamerhand de sterke karaktertrekken, die het Westersch kapitalisme als pro-d u c t i e-stelsel vertoont, heeft overgenomen. Zooals het Russisch communisme wat zijn staatkundige belichaming betreft onafwijsbaar de despotische kenteekenen draagt van den bodem, waarop het is geboren, zoo draagt het wat zijn economische structuur betreft eveneens de in het