Van sikkel en hamer

119

buiten de grenzen van het huis. De vrouw komt daardoor steviger, zeker ook meer als mensch, in de samenleving te staan, onafhankelijker tegenover haar echtgenoot. De Russische staat trekt hier bewust de lijn door, die hier en daar ook reeds in West-Europa, en sterker in de Vereenigde Staten, in vrije ontwikkeling is te zien, doch op grond van andere motieven.

In de oude generatie vindt dit nieuwe gezinsbegrip bij de vrouw natuurlijk volstrekt niet de onverdeelde waardeering, die de Sovjet-regeering verlangt, ofschoon men den indruk krijgt, dat zij zich er kranig in schikt en niet zelden waardeering over heeft voor het opheffen van de gezinslasten, die op haar schouders zijn geladen. Het moeilijkst gaat natuurlijk de vrouw ten plattelande met haar overgeleverde oude begrippen tot de nieuwe verhoudingen over. De jeugd echter, die van haar prilste bestaan gevoed is met de idealen van den staat, zich hartstochtelijk verdiept in de moeilijke problemen, die de Sovjet-staat dwingend stelt, voor wie het eigenlijke leven ligt buiten het gezin, aanvaardt in het algemeen de nieuwe samenlevingsvormen gaarne en beschouwt het oude huwelijk eerder als een belemmering, dan een bevordering van haar maatschappelijke bezigheid. Jongen en meisje, man en vrouw, leven tezamen midden in de maatschappij, in de fabriek overdag, in de club des avonds.

In weerwil van het bovenstaande is de conclusie niet gewettigd, dat in Sovjet-Rusland het gezin zou zijn uiteengevallen. De banden ervan zijn zeker aanzienlijk verzwakt, in de eerste plaats doordat het kantoor, de fabriek, de werkplaats de aandacht van het gezin afleiden, maar zeker ook doordat het privaat bezit, een sterke prikkel tot gezinsvorming, den genadeslag heeft verkregen; voor een belangrijk deel ook doordat er zich volstrekt andere, minder bindende sexueele normen in het leven van man en vrouw hebben gedrongen; — maar desondanks krijgt men toch den indruk, dat het gezin in Sovjet-Rusland nog steeds den gronslag vormt, waarop de staat steunt, dat er in ieder geval sprake is van een normaal gezin, waarin de band tusschen man, vrouw en kinderen, ofschoon losser, zeker niet verbroken is.

De sexueele wetten en verhoudingen werpen verder licht op het gezinsvraagstuk. De wetten geven man en vrouw dezelfde