Russische reisschetsen

VOLKSOPVOEDING EN ECONOMIE.

wordt de school met de fabriek verbonden, op het land met den sovchoz (staats-landbouwbedrijf). De bedoeling is, dat de kinderen wanneer zij het dertiende levensjaar bereiken, zich groepsgewijze onder toezicht reeds vertrouwd maken met de techniek van het bedrijf, waarin zij later een productief aandeel nemen.

Voor de leerlingen van de technicums bestond deze methode reeds; zij wordt thans tot de geheele onderwijswereld uitgebreid. De methode is volstrekt niet nieuw. Zij is, wat haar beginsel betreft, ontleend aan het kapitalistische Westen, in het bijzonder aan de Vereenigde Staten. Sovjet-Rusland echter gaat, gelijk bij de toepassing van andere vindingen van het Westen, nog een stap verder. Het volstaat niet met het inwijden van de kinderen in de geheimen van de bedrijfstechniek, het geeft hun daarnaast ook een bepaalde taak. Elke groep kinderen krijgt een opdracht, waardoor, wat haar strekking betreft, het kind f e i t e 1 ij k reeds bij het arbeidsproces wordt ingelijfd. De scholieren krijgen o.a. ten taak: uitoefening van het patronaat over machines (door het doen van een beroep op de ouderen), hulp verleenen bij het zaaien, zakken verzamelen bij het zaaien, zaad plukken voor het aanleggen van schooltuinen.

Deze voorbeelden werden ons genoemd. In het oorspronkelijk besluit vinden wij ook vermeld: vergaring van ijzer en afval van de fabriek, het uitzetten van posten ter verzekering van het regelmatig verloop van het arbeidsproces, aanleggen van moestuinen voor de arbeiders, medewerking bij het verdeelen van levensmiddelenrantsoenen aan arbeiders.

Arbeidstaak is ook: de strijd tegen den godsdienst.

Wedstrijden met bijgehouden tabellen en stootbrigadewerk vormen bij de uitvoering van de taken een integreerend deel.

* *

*

Over dezen vorm van onderwijs valt natuurlijk veel in het midden te brengen. Bijvoorbeeld: Of men hier feitelijk niet te maken heeft met verkapten kinderarbeid ten voordeele van de vervulling van het vijfjarenplan. De bolsjewisten zeggen van niet en verzekeren, dat het den kinderen verboden is deel te nemen aan zwaren, moeilijken of gevaarlijken arbeid, en dat zij slechts gedurende twee of drie uur werk doen twee of drie keer in de tien dagen. In Rusland zelf hebben de bolsjewistische dictators over hun nieuwe onderwijspolitiek overigens veel moeten hooren, doch zij hebben de oppositie op de gewone wijze den mond gesnoerd met verwijzing naar het „wetenschappelijk-marxistische” karakter van hun nieuwe onderwijsmethode. Volgens Kroepskaja, de weduwe van Lenin, lag het denkbeeld van de verpolytechniseerde school Lenin zelf zeer na aan het hart: hij heeft van den beginne af aan ernaar gestreefd, de schoolopvoeding nauw te verbinden aan den productieven arbeid. De achterlijkheid van de industrie zou dit destijds verhinderd hebben. Doch opmerkelijk is, dat de moeilijkheden, bij de uitvoering van het vijfjarenplan ondervonden, de a c h t e r 1 ij k-h e i d van de samenleving juist, eerst tot toepassing van het denkbeeld drijft.

Zeker is, dat het kind al jong wordt vermechaniseerd, en sommigen zien daarin een gevaar voor den kindergeest. De quaestie is, welke gedachte bij het kind op den voorgrond staat, welke gevoelens in het kind worden gewekt, of het kind inderdaad doordrongen wordt van het besef, te werken voor de gemeenschap, of het de beteekenis en waarde van een dergelijke gedachte kan vatten. Ook: of het opgroeiend geslacht de techniek als bevrijdend hulpmiddel leert beschouwen dan wel slaafs aan haar onderworpen wordt.

Wij hebben van dit laatste een slecht voorbeeld gezien, in een pionierskamp boven Jalta, op de Krim. Een groep kinderen van naar schatting honderd stelde bij haar sportoefeningen gemeenschappelijk de montage van een samengestelde turbine voor, die op de muziek van den leider der groep functioneerde. Hierbij stond in het centrum van de aandacht demechanischesnelheid der be-

70