Een volk bouwt zijn huis

DE JAFFA-SINAASAPPEL VEROVERT DE WERELD.

Er hangt in Palestina een nerveuze sfeer om de sinaasappeltuinen. Uit het buitenland stroomt in het land het zoekende kapitaal binnen, dat happig afkomt op de fabelachtige verhalen van de hooge winsten, die er in de sinaasappels steken, buitenlandsche kapitalisten komen poolshoogte nemen. Zionisten, die al sedert lang in Palestina wonen en kans hebben gezien wat opzij te leggen, of op niet te bezwarende voorwaarden geld op te nemen, hebben of droo-m e n van een pardes, dat hun een zoet winstje oplevert. Maatschappijen, zooals de Hanotaiah Ltd., die in Sjaronvlakte rondom Nathania een strook gronds van 3000 doenam in concessie heeft, bereiden pardessiem met irrigatiestelsels en al vijf jaar lang voor tot de boomen vrucht beginnen te dragen, en leveren ze dan tegen een som van 100 pond sterling per doenam aan koopers af. Zionisten, die niet van plan zijn zelf naar Palestina te emigreeren, koopen stukken grond voor familieleden. Genoemde maatschappij heeft, dat zij merkwaardigheidshalve vermeld, ook een dochtervennootschap, de Nathania Sea-shore Development Co. Ltd., die de mooie duinen van Nathania met succes voor woondoeleinden exploiteert.

Er komt een sterk kapitalistisch element in de ontwikkeling van Palestina naar voren. De kolonisten in de kwoetsoth en in de mosjawiem met hun socialistische en coöperatieve opvattingen en hun verlangen persoonlijk gebonden te zijn aan den aartsvaderlijken bodem, ontvangen den grond grootendeels uit de handen van de Zionistische organisaties in erfpacht. Zij, die als sinaasappelplanters naar Palestina komen, kóópen den grond meestal, van de Palestina Jewish Colonization Association₎ of van particulieren, uit eigen middelen. Ziet men hier niet in zekeren zin een terugkeer van de oude plantage-politiek, die vroeger werd prijsgegeven ten gunste van de kwoetsoth en de mosjawiem ? De nieuwe plantage-bezitters worden hier misschien weder eens voor de keuze gesteld van: tewerkstelling van Arabische, of Joodsche arbeiders? In Petach Tikwah is nog steeds een groot aantal plantages, die met Arabische arbeidskrachten bewerkt worden. Er zijn stroomingen, die daar sterk voor zijn, b.v. de boerenpartij van Smilanski, een ouden, warsen boer, die een geheel eigen plaats inneemt in de planterswereld en zijn opvattingen in een eigen orgaan geregeld scherp vertolkt. Hij is een heftig tegenstander van de opvatting der Zionisten, dat het land met officieele gelden kan worden opgebouwd en is absoluut voor het particulier initiatief en den vrijen arbeid, d.w.z. Arabischen arbeid. Hij vindt hier steun bij de de z.g. Bnei Benjamin, de Zonen van Benjamin, zoons van de eerste immigranten, die, door de Histadroeth, de machtige Zionistische Arbei-dersfederatie, geboycot, geheel uit eigen middelen grond moesten koopen ter voorziening in hun bestaan. Hij vindt in het algemeen den steun der kleine eigenboeren, die financieel niet krachtig genoeg zijn om zich te voegen naar het parool van werken met dure Joodsche arbeiders.

De vraag is_; in hoeverre de nieuwe zuiver-kapitalistische golf, die thans over Palestina is gekomen, Smilanski wind in de zeilen zal voeren. Zionisten, die pardessiem bezitten en deze niet zelf kunnen bewerken, omzeilen de moeilijkheid vaak door het tewerkstellen van Jemenietische arbeiders, Joden uit Jemen, die naar Palestina geëmigreerd zijn, doch staan op het levenspeil der Arabieren.. De Zionisten gaan de tendenz van tewerkstelling van Arabieren tegen, doordat zij sterk idealistische jonge chaloetziem in de Sjaronvlakte nestelen, die moree-den druk oefenen. Zoo hebben zich de laatste jaren in het gebied van Petach Tikwah honderden jonge Zionisten gevestigd, die naast hun werk in de mosja-wien, loonarbeid opeischen bij de particuliere planters — in de plaats van Arabieren, die plachten seizoenarbeid te verrichten.

De toekomst van de sinaasappelcultuur is natuurlijk een hypothese. De opleving is een onloochenbaar feit en rechtvaardigt goede verwachtingen voor de toekomst. Er zijn echter onder de deskundigen in Palestina, die niet zonder '■bedenking de „boom” aanzien. De winstpercentages zijn ongetwijfeld vaak hoog, zij varieeren bij de tegenwoordige prijzen in vele gevallen van 10 tot

51