Diamantstad

de ongerechtigheden zijner klassegenooten stelling nam, Uwe ongelooflijke nalatigheid is deze, dat gij uwen tijd niet ernstig overkeken hebt — bijgevolg toestanden en gevolgen beoordeelt zonder gerechtigd te zijn er uwe meening over te zeggen. Gij schrijft toch onmiddellijk na het boven meegedeeld citaat:

„De zaak is, dat gij, behalve uw uitmuntende kunst¹ nu uw sociaal-demokratischen kijk op de dingen hebt en dat ik dien niet heb.

„Ik heb op dit oogenblik* geen andere gevoelens aangaande dit onderwerp te geven dan die reeds in sommige mijner geschriften zijn uitgesproken.”

Wat verstaat gij onder „sociaal-demokratische kijk”? Ik zeide het straks reeds, dat het een grove vergissing is te veronderstellen, dat waar het klasse-bewustzijn, de sociaal-demokratische overtuiging een zoo integreerend levensdoel geworden zijn, zóó een met alle voelen, zien, waarnemen, ontleden, een ander integreerend levensdeel daarnaast zoude staan. Dit is eene vergissing zoo zonderling, dat ik haar bijna niet verklaren kan. Ik verbeeld mij, dat gij u het socialistisch sentiment voorstelt als een ding gelijkstaand met de eminente gevoelens van een liberaal, een radicaal, een katholiek, een antirevolutionair — in verkiezingsdagen. En ’t spreekt wel van zelf, dat noch radicalisme, noch liberalisme, nóch katholicisme (in politieke beteekenis) éénige stuwkracht bezitten kunnen. Gij, niets afwetend van de Sociaal-demokratie doet meer dan naïf diezelfde redeneering op haar toe te passen, door als zooveel anderen te denken dat een „sociaal” eene ongeveere nuance is van een der andere burgerlijke verkiezings-titulaturen. Juist omdat gij door een in U te misprijzen laisser-aller het Socialisme niet de moeite waard vondt om er degelijke werken op na te slaan en het méér dan genoeg achtte o. m. uwe „ intuïtie * in deze als basis te erkennen¹), zijt gij buiten

18

¹

„En voords zou ik u vooral gaarne hooren verklaren, waarom mijn intuïtie mij niet een even groot recht van spreken zou geven als de mogelijk meerdere wetenschap en overweging van anderen hun geeft.” — Prozastukken blz. 51.