Het Jonas Daniel Meijerplein

EEN NIEUW POMPEJI

Maar Joodse levenssfeer impliceert ook vreugde en willen wij de roemruchte historie van de Jodenhoek en dit Plein geen onrecht doen, dan zullen wij de leegte toch ook moeten vullen met de herinneringen aan talloze blijde momenten, gedurende drie eeuwen. Want - om met Professor J. A. van Praag te concluderen: „Gij, die de grachten (en voegen wij toe: de pleinen) van onze oude Jodenbuurt doorloopt, bedenkt, dat gij een nieuw Pompeji bezoekt”.

Vreugde heerste hier regelmatig in de zin, waarin het Jodendom de „simcha sjel mitswah”¹) kent: de religieuze extase, die gevraagd wordt als een noodzakelijke component bij het vervullen van menige wet. Een enkele oude gravure toont ons het Meijerplein met op de openbare weg de soekoth, de Israëlietische Looverhutten, die zelfs A. C. W. Staring konden inspireren, toen hij ten huize van de familie Fortuyn te Lochem zo’n soekah zag. Men kan zich gemakkelijk voorstellen hoe uit deze loofhutten de gezangen zullen hebben geklonken, als de Joodse gezinnen zich aan tafel hadden gezet.

En niet te vergeten de, later zo nuchter en smadelijk weggereglementeerde, extatische ontladingen op Simchath Tora.¹) Wat zal er gedanst en gehost zijn op zulke dagen en wat zal het echt hebben geklonken: De Torah is een boom des levens, voor allen levend...

Maar alles moet wel ver in de schaduw zijn gesteld door de tomeloze, ongebonden vreugde-uitingen op Poeriem, het Lotenfeest, een herinnering aan de verlossing, die Israël beleefde toen de snode plannen van Haman werden verijdeld. Dan was ook het Meijerplein vol van waarlijke orgieën. Schilderijen, gravures en houtsneden weerspiegelen tot de

63

¹

) Simchath Tora = Vreugde der Wet (23 Tisjri); het laatste feest in de maand der feesten; wanneer de vijf boeken Mozes worden uitgelezen en opnieuw begonnen.