een evenwichtig karakter, een imponerende liefde v >or zijn medemensen, typeerden een oorspronkelijke figuur, die de klassenstrijd aan voelde en op zuiver individualistische schaal hem wilde elimineren. Idealist, met een filosofisch vertrouwen in de mens, een formidabele werkkracht, en een ongebreideld optimisme, werd Van Marken het middelpunt van een kleine miniatuurmaatschappij, die haar uiteindelijke beschrijver nog niet heeft gevonden.
Participatie van de arbeiders in de overwinst der onderneming, stichting van een spaarkas, van een premiestelsel, van een weduw- en wezenfonds, van een
gemeenschappelijke winkelnering, ziedaar een bloemlezing van zijn resultaten en met mij zult gij — lezers — thans nieuwsgierig zijn geworden naar deze industriële zoon, die brieven schreef aan zijn ouders en meer in het bijzonder aan zijn theologische vader.
O, die kostelijke raadgevingen van dominee Van Marken aan zijn zoon Jacob, dan al directeur, op 24-jarige leeftijd. Laat mij nog eenmaal zondigen en eerst nog even die waarlijk onverbeterlijke vader aan het woord laten:
‘Neem dezen raad in acht: Kleed u in de fabriek en in uw werkuren naar behoeven, maar als gij uw karakter van fabrikant aflegt en als particulier u beweegt, dan kunt ge u niet keurig genoeg kleeden, dan moet ge gentleman zijn — dat zijn we verpligt aan onszelve, en die vormen geven ons in de maatschappij een beter
107