staat Van Hogendorp voor ons als een hartstochtelijk reiziger, die zijn moeder wil laten meegenieten en haar tevens gebruikt als klankbord voor zijn emoties.
Hij heeft veel gezien en veel geleerd. Zijn leerjaren zijn bijna ten einde. Nog even en de terugreis naar Nederland, naar moeder, wordt aanvaard. Over Maagdenburg, de Harz, Göttingen met zijn univer-siteit, en dan over Munster naar Ootmarsum. Op een warme septemberdag stonden zijn voeten op vaderlandse bodem. Hoeveel jaren nog en hij zou zijn naam met gouden letters inschrijven in de vaderlandse historie?
Moeder Carolina reisde hem tegemoet, met een vol hart. Want de talloze brieven bleven toch maar papier. En acht maal 365 dagen vormen een niet geringe periode. Nota bene van 11 tot 19 jaar! Maar de brieven hadden haar niet in het onzekere gelaten. Gijs-bert Karei had zich een goede zoon betoond. Het welkom-schrijven van een van de vrienden der familie onderstreepte dit alles nog eens op niet te miskennen wijze:
VGravenhage, den 23 maart 1781 Mijnheer en geëerde vriend!
Het is bijna 8 jaren geleden, dat ik eene afscheids-visite van UEd. ontving, en sedert dien tijd heb ik mij steeds vergenoegd met berigten, die UEd. vrouwe moeder mij nu en dan heeft meegedeeld. Tot roem en lof moet ik zeggen, dat gij u als een jongeling hebt gedragen voorbeeldig in leven en wandel, waardoor
5*