Waar wij ballingen zijn

TRIJNTJE

Tooneelspel in één bedrijf En na de pauze:

DE KERKERAADZITTING TE WIELEWAAL of

DE PROEFDIENST VAN DEN NIEUWE GAZZEN Klucht in één bedrijf

En daartussendoor (wie zou ze in een beschouwing over de dichter van De Boog en De Spiegel willen missen) de poëzie op muziek en daarzonder. Met de teksten, in extenso in het programma opgenomen:

Liefde (Marie Boddaert - H. van Tussenbroek); Sluimerlied (Felix Rutten - Ant. Flaverkamp) en Uitvliegen (Dr. J. P. Fleye -Dr. E. D. Pijzel).

Hier lag het fundament van het joodse milieu, waarin de begaafde jongen van de voormalige godsdienstonderwijzer groot werd. In dezelfde jaren dat de zoon van ‘de rebbe aan de sloot’ het zionisme had gevonden, nadat hij reeds door anarchisme en socialisme was heengegaan.

Arm joods wereldje, daar in die fatsoenlijke Spinozastraat. Ook Hermans familie scheert langs de uit oud-Israël stammende eschatologische, apocalyptische leer van Karl Marx (noemde Ernst Bloch de apocalyps niet het apriori van alle politiek en cultuur?) én langs het in messianisme verankerde zionisme. Marianne speelt in 1916 nog op een feestje van het orthodox-zionistische (= mizra-chistische) ‘Our Chodosj’ in het gebouw Concordia aan het Wees-perplein. Maar voor Herman blijven de kille postulaten van het joodse kleinburgerschap enige norm. Hij wilde los van dit getto aan de rand. Los vóór alles van wat hem in de maatschappij - destijds toch al wreed voor joden - kon hinderen. Hij wilde vooruit.

67