Hoge hoeden, lage standaarden

HOGE HOEDEN / LAGE STANDAARDEN

Want ze waren en bleven oranjeklanten, de joden, die later (zoals de Creolen in Suriname Willem III) Willem I van Oranje beschouwden als hun grote emancipator. Hoewel bij diens dood in 1584 nog geen enkele jehoede zijn diaspora in de Noordelijke Nederlanden had gezocht.

Dat elders joden als geldschieters van Willem de Zwijger en zijn broeders zijn opgetreden is in het jubileumjaar 1933 aangetoond. En in deze hoedanigheid vooral hebben Oranje en de joden elkander in de 17e en 18e eeuw vaker ontmoet. Voor ons nochtans is het interessanter vast te stellen, dat in de voorstellingswereld der joden in Nederland de Oranjes altijd bij uitstek figureren als de brengers van een geloofsvrijheid die ons joden hier sedert eeuwen rijkelijker werd toebedacht dan waar ook in de diaspora ooit het geval is geweest. Over de economische en sociale beperkingen waaronder de onzen ook in de calvinistische lage landen gebukt gingen, zwijgen wij vandaag. Het gaat ons immers uitsluitend om het vraagstuk Oranje en de joden, dat nog diepere wortels heeft dan de tachtigjarige oorlog.

‘De loyaliteit der joden in Nederland aan de monarchie moet niet alleen verklaard worden uit bijzondere banden met het Huis Oranje, maar in belangrijke mate eveneens uit de talmoedische regel (Babylonische Talmoed, tractaat Berachoth, fol. 58a): ‘Het aardse koningschap is een afspiegeling van het Hemelse’. De lofzegging over de ko-ning (koningin) moet hieruit worden begrepen.’

Aldus de derde stelling, die Dr. M. E. Bolle toevoegde aan zijn dissertatie over De opheffing van de autonomie der kehïlloth (joodse gemeenten) in Nederland, 1796.

Daarin steeks stellig een kern van waarheid, die nog merkwaardige, historische aspecten vertoont bovendien! Want het waren de joden die allereerst en bovenal de Oranjes als koningen zagen. Die dit ‘koningschap’ ook trouw bleven in de dagen der 18e eeuw toen de geavanceerde patriotten volstrekt begrijpelijk die oranjegezindheid ( der joodse proletariërs vooral) heftig bestreden. Dat joden van nature revolutionair zouden zijn is minstens even baarlijke nonsens als de stelling dat joden van nature conservatief zouden zijn, of kapitalist, of misschien wel homosexueel.

De Nederlandse joodse massa was in elk geval hardstikke oranje

50