Hoge hoeden, lage standaarden

PARADE DER PARNASSIJNS

Als de beoefenaren van de contemporaine joodse geschiedenis in Nederland zich veelal gulzig werpen op de meest recente hoofdstukken uit deze historie dan vallen er in de regel harde woorden over De Joodse Raad en hun beide intussen gestorven voorzitters: Abraham Asscher en Professor David Cohen. Niemand van zulke historici heeft zich ooit de vraag gesteld, hoe het toch kwam, dat juist deze beiden (een diamantman en een hoogleraar in de oude geschiedenis) de leiding in handen kregen toen de Duitsers zeer duidelijke plannen koesterden ten aanzien van de Entjudung der lage landen. En toch is alleen deze vraag essentiëel, als het tenminste gaat om wetenschappelijke analyse van het Nederlandse jodendom. Waarvan onze bezetters in 1941 helaas meer aanvoelden dan menige publicist na de bevrijding. De Joodse Raad van Amsterdam vormde het tragische, maar logische eindpunt van een evolutie, die wij onder de titel ‘parade der parnassijns’ thans de revue laten passeren.

Parade = uiterlijk vertoon, ijdel vertoon. Parnassijns = Israëlitische kerkmeesters, aldus Van Dale, die er aan toevoegt: hij ziet er uit als een parnas, hij ziet er welgedaan uit.

Met welke lexicografische wijsheden we al dichter bij huis zijn dan we konden verwachten. Want het Nederlandse jodendom beschikte over een leidinggevend-organiserend apparaat, dat er minstens zo vreemd uitzag als de ons bekende rabbinale top. En waarvan de wortels al evenzeer teruggaan tot die liberale negentiende eeuw, die in feite - wat Neerlands jodendom betreft - zelfs de bezetting schijnt te hebben overleefd.

Joodskerkelijke’ instituten waren sedert de emancipatie in handen gebleven van een burgerlijke regenten-kliek, die - hoezeer zelf volstrekt los van iedere band met ‘thora en traditie’ - op brutale wijze de ‘ortho-

39