Hoge hoeden, lage standaarden

HOGE HOEDEN / LAGE STANDAARDEN

feiten getoetst - bovendien laat zien hoe onvoorstelbaar laag het niveau van dit onderwijs wel was, in aanpak, structuur, didactische en paeda-gogische gerichtheid. Wie kwam er nog op ‘het Joden’? Wie gaf daar nog onderricht? En wat hield dat laatste in?

Over de scala van joodse waarden in dit uiterste westen moge het laatste woord nog niet zijn gezegd. Wat in het Amsterdam omstreeks 1938 nog godsdienstonderwijs heette, vormt in elk geval een aanfluiting voor ieder redelijk normbesef.

Enkele citaten uit het Rapport van de Commissie uit het onderwijzend personeel, ingesteld door de Commissie voor onderwijs uit den Kerke-raad der Nederlandsch-Israëlietische Hoofdsynagoge te Amsterdam anno 1938:

‘Het aantal kinderen, dat onderwijs ontvangt, is te gering. Een groot gedeelte van de jeugd der Nederlandsch-Israëlietische Hoofdsynagoge ontvangt geheel geen onderwijs. Het aantal van hen bedraagt duizenden. Het verzuim is vaak schrikbarend groot. De meeste kinderen bezoeken niet langer dan drie jaar de school. Vijf en zeventig procent van de leerlingen verlaat de school vóór of in de vierde klasse. Om hoogere klassen te formeeren is het vaak noodig, ook die kinderen te verplaatsen naar een hoogere klasse, die wat kennis en aanleg betreft, daarin niet of nog niet thuis behooren. Doordat vele kinderen eerst op den leeftijd van tien, ja zelfs twaalf jaar de school voor het eerst bezoeken, is het vaak niet anders mogelijk dan in de eerste klasse kinderen van tien en twaalf bij die van zes en zeven jaar te plaatsen. Ook een niet-deskundige begrijpt, dat dit ernstig storend op orde en onderwijs werkt. Het programma, sinds vele jaren ongewijzigd, is niet meer in overeenstemming met de geheel veranderde omstandigheden. Voor zelfwerkzaamheid laat dit programma te weinig mogelijkheid. Dit is een der oorzaken, dat vele kinderen het onderwijs zeer ongaarne volgen en dit onderwijs niet bevruchtend op de joodsche kinderziel werkt. Leerboeken, die goede diensten kunnen bewijzen . . . worden niet ter beschikking gesteld.

De ouders staan in het algemeen niet gaarne toe, dat hun kinderen Zondagmiddag de joodsche school bezoeken, omdat deze middag hoe langer hoe meer voor uitgaan en vermaak bestemd wordt. Ook op Zondagmorgen is er veel schoolverzuim en onoplettendheid bij de les,

34