Zij lieten hun sporen achter

Dit boek is niet bedoeld als een geschiedenis der Joden in Nederland maar als een bijdrage tot een geschiedenis van de zogeheten Joodse invloed op de Nederlandse cultuur. Gewijd als het is aan historische figuren, die onloochenbaar aantonen hoevele Nederlandse cultuurelementen een ‘stempel van Tsion’ blijken te dragen.

Het moest eens geschreven worden; het moest nu geschreven worden! Want de enting van de Joodse geest op de Nederlandse beschaving heeft nagenoeg haar historie voltooid. Vruchtbare beïnvloeding in de toekomst schijnt problematisch; de schok der oorlogsjaren w⁷as te hevig, naar lichaam en geest. Tussen assimilatie aan de ene kant en Joods nationalisme aan de andere dreigen de schamele resten een prooi te worden van de eeuwige wet van worden en vergaan.

Wat de Joodse beschaving ook voor het Nederlandse volk heeft betekend, wmrdt door velen aangevoeld. Des te opmerkelijker is het, dat dit aandeel nog nimmer in één monografie werd samengevat. Een van de oorzaken hiervan zal gezocht moeten worden in de moeilijk grijpbare en ontleedbare materie, die ook ons dikwijls voor problemen heeft gesteld. Problemen, die wij tenslotte poogden te overwinnen door ons nuchter voor ogen te stellen, dat dit eerste boek over het huwelijk van twee culturen niet anders zou kunnen bevatten dan een bescheiden proefbalans ener synthese. Een synthese, die kan bogen op een historie van drie en een halve eeuw. In de regel toch wordt het eind van de zestiende eeuw beschouwd als het beginstadium van de geschiedenis der Joden in Nederland; omstreeks 1590 immers komen volgens dit schema de eerste Portugese Joden naar Amsterdam. Vergeten wordt vaak de eerste episode der Marranen gedurende de gehele zestiende eeuw en zij W'as niettemin uitermate belangrijk. Vergeten

7