J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

Litteratuur, internationaal van Holland uit. Dit heeft hier te lande nog nooit plaats gehad. Elke litteraire vernieuwing kwam van buiten af.

Uit de geschiedenis van de schriftsoorten toont hij aan, dat een door hem ontdekt en samengesteld wereldschrift alle gangbare nationale en internationale schriftteekens zal vervangen. Verder ontdekte hij het ontstaan van de taal en daaruit leidde hij af, dat niet het Esperanto — een verwrongen Fransch — maar het natuurlijke Fransch noodzakelijk de wereldtaal moet worden en niet het Engelsch, het Spaansch of een kunstmatige mengtaal.’

Etc. etc.

Over de inhoud van de folder kon men niet in het onzekere verkeren. Evenmin echter over de enige nuchtere zinsnede, die zij bevatte: 'De uitgaafkosten worden geschat op f 3.000.—’*

En die kwamen in dat eerste jaar na de crisis niet bij elkander. Zoals van meer van zijn werken, zag ook van de bedoelde studie alleen het eerste deel het licht, onder de titel Theorie der Evolutie, van oerschrift en oertaal tot wereldschrift en wereldtaal. En hij kon zijn beide handen dichtknijpen. Want dit boek mocht er zijn. Keurig verzorgd door Strengholt te Amsterdam, in een stevige blauw linnen band met gouden letters, versierd met het embleem van de wereldbol, omlijst door ingewikkelde Rensburg-symbolen.

‘Mocht het financiëele succes van het internationale gedeelte voldoende zijn, dan laat ik het asterale ten spoedigste volgen’, aldus onze optimist, die KIoos 3-1-1930 alvast aankondigde: ‘Dit boek zal een volslagen revolutie veroorzaken in de taalwetenschap en in de litteratuur internationaal. Voor de Fransche vertaling, die ik zelf misschien bewerkstellig, heb ik te Parijs al een uitgever.’²

Was hij nog niet wijzer geworden door de ervaringen met zijn andere boeken? Nog niet zo lang geleden was hij zelf met Wereldbouw ('Woningbouw’ gijnde de borreltafel) de boer opgegaan. Zijn ‘zakelijke’ correspondentie met Van Loghum Slaterus³ ontroert: 'Amsterdam 2-1-1928 / WelEdele Heeren / hierbij per vooruitbetaling een pw van f 2.60 + f 0.10 voor een te kort bij de voorgaande, voor 1 ex. Wereldbouw. Zendt U dit s.v.p. aan .... Verder mijn beste wenschen voor U en Uw zaak in het Nieuwe Jaar.’ Op dit punt in onze beschouwingen moge aandacht worden gevraagd voor een accentverschuiving in het Rensburg-beeld. Hij was in eerste aanleg helemaal geen bohémien, iemand die slordig omgaat met eigen belangen, maar bij voorkeur met die van anderen. Hij wilde dat niet zijn. Zijn sociale mislukkingen de facto declasseerden een man, die als burger-auteur van zijn pen had willen leven. Een goed inzicht in zijn mentaliteit verschaft het in de aanvang van deze

57