J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

Rensburg zwijgt daarover in alle hem bekende talen — eerder had hij zich gewaagd aan Boccaccio en hoe! ‘Het is ongeloofelijk dat iemand met zoo weinig kennis van de taal een dergelijk werk aandurft.’ En Van Nouhuys somt deugdelijke bewijzen voor zijn stellingen op, daaraan toevoegende: ‘Het is ondoenlijk alle bokken op te jagen, zoo talrijk zijn ze.’¹²

Aldus dezelfde recensent, die thans positief oordeelt, ondanks bezwaren die hij ook nu te berde brengt. Ook hij wijst op fouten en Boekens proza achterstellend bij Rensburgs poëtische kwaliteit, legt hij de vinger op het vitium originis: ‘Maar één ding heeft Dr. Boeken ontegenzeggelijk op hem voor, n.1. zijn klassieke vorming.’

Des Pudels Kern! En toch raakte geen der recensenten de diepere intensies van deze hemelbestormer. Dat hij 28 maanden lang als een koelie had gezwoegd op deze teksten, dat was omdat hij Dante wilde leren kennen, die hem sedert zijn mislukt eindexamen vergezichten had geopend op werelden, waarvan geen zijner critici weet had. Voor dat ideaal had hij zich opgeofferd, al vertalende onder deplorabele omstandigheden, die als alles uit zijn aards bestaan door dwaze verhalen werden overwoekerd.

‘— Er is een legende, dat de uitgever u in den kelder opsloot en u eerst na een voltooiden zang vrij liet.

— Ik weet, zegt Rensburg, met flikkerende lorgnetglazen, wie dat verhaal verteld heeft! Maar dat zou hij niet gedurfd hebben! Nee, dat zou hij niet gedurfd hebben! Ik sloot mezelf op, zie je. Bij zulk werk moet je jezelf opsluiten, anders komt er niets van terecht. Je moet er volkomen in zijn. Je moet er gék van zijn. Anders wordt het niets. Nietwaar?

Maar wel hitsten ze snotneuzen van kantoorjongens tegen mij op, als ik de trap opkwam. Om mij te plagen en te laten schrikken. Om mijn armoe, zie je. Menschen hebben een hekel aan armen, dat is merkwaardig, de meesten behandelen je als een schurftigen hond, ze rekenen je armoe als een misdaad of een ziekte aan. Maar kijk eens hier: als ik rijk was geweest, had ik er vijf en twintig jaar over de Goddelijke Comedie gedaan; nu was het in twee jaar af.’¹³

d’Oliveira heeft hem aan het werk gezien, eerst in een kelder-kamer, later in een duister achtervertrekje bij de uitgeverij.^M Twee jaar en vier maanden ploeterde hij voor een bedrag van 750 gulden. Het contract bleef — met de andere contracten — bewaard. Sleutels tot een brandkast vol royalties, die noojt mochten komen. Maar daarom ging het niet! Hij, J.K. Rensburg had met Dante verkeerd in het meest persoonlijke vlak.

‘Het histories verband tusschen de denkbeelden van Dante en de mijnen is — ondanks alle verschil — na zeven Ewen van evolutie heel

48