J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

te grote greep, die hij zich meende te kunnen (en te moeten) permitteren.

In een vertaling zijn ipso facto grenzen gesteld. Omstreeks zijn 35e — naar het oordeel van de psalmdichter en van Dante de helft van het leven — zou blijken of hij zich één maal meester zou tonen in de beperking.

In drie kloeke delen, samen ongeveer 1500 forse pagina’s, zou het werk worden voltooid. Eerst De Hel en De Louteringsberg (1908), even later Het Paradijs. Tezamen vormende De Goddelijke Komedie van Dante Alighieri, vertaald naar den oorspronkelijken tekst door J.K. Rensburg / Voorzien van verklarende noten en een levensbeschrijving van den dichter / Platen van Gustave Doré, aldus de sobere titelpagina, die vermeldt dat het boek te Amsterdam verscheen bij de uitgeverij Vennootschap Letteren en Kunst.²

Allerlei vragen komen op. Beheerste Rens wel zo perfect het Italiaans als voor die reuzentaak gewenst mocht heten? Zo ja, waar en wanneer en bij wie had hij dat geleerd? Wij vernemen daarvan niets. Noch van hem en evenmin van anderen. Eerder betoonden wij ons sceptisch met betrekking tot zijn door anderen geroemde ‘kennis’ van de Oosterse talen. Hoe stond het met die van de Westerse in welk verband behalve Frans, Duits en Engels door Premsela ook het Italiaans wordt genoemd? De kontekst maakt diens beweringen terzake niet geloofwaardiger.³

Maar dat Rens op een of andere wijze tot deze arbeid in staat mocht worden geacht geloofde in elk geval de uitgever, Maurits Cohen, die hem kende (wie kende hem niet) en van zijn kwaliteiten als vertaler vaker gebruik maakte.⁴ Rens was — zoals uit correspondenties blijkt — verbonden aan vertaalbureaus. Hij leefde van losvaste klussen aan de rand van het uitgeversbedrijf. Soms deed hij dienst als corrector.⁵ Een bruikbaar manusje van alles, voor werkgevers aantrekkelijk, omdat hij zo veel deed en zo weinig vroeg. Maar dat zegt nog niet veel over kwaliteiten van een Dante-vertaler. Heeft hij geaarzeld bij het aanvaarden van deze vererende doch ongewoon moeilijke opdracht? Voelde hij zich helemaal zeker? Twijfel sijpelt door in het slot van de inleiding:

‘Waar kritiek zal worden uitgeoefend door den eersten den besten, die — spoedig genoeg in dit geval — blijken geeft tot de beoordeeling van een Dante-vertaüng niet in staat te zijn, zal ik dien behoorlijk te woord staan. Aan één ding wil ik, dat ook de bevoegde criticus niet twijfelen zal: de liefde, waarmee ik mij aan dezen arbeid heb gewijd. Dante heeft van af mijn achttiende jaar voor een groot deel mijn literair doen en denken beheerscht. En mocht ik hierin slagen, zóó dat deze vertaling voor onze Literatuur eenmaal van

46