J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

redenen zag gedwongen de residentie te verlaten en naar Amsterdam te verhuizen, alwaar zij zich op 7 mei 1886 in de Leidsestraat vestigde.⁷

De vroege Haagse jeugd van onze held vertoont alle kenmerken van een normale burgerlijke opvoeding. De kinderen groeiden op in een gezin temidden van familie en vrienden uit diverse lagen van de maatschappij. Internationale contacten van de vader droegen ertoe bij, dat ook Jacques al vroeg gewend raakte aan het converseren in vreemde talen, het Frans vooral. Er werd zorg besteed aan de educatie. Vrienden als d’Oliveira en Premsela roemen later zijn uitstekende manieren en spreken van een voorname inslag in zijn gehele optreden.

Heel veel worden wij van deze kinderjaren echter niet gewaar. Slechts eenmaal — voorzover wij konden nagaan — spreekt hij over zijn oorspronkelijke ouderlijke huis. Dat is in De Vrije Gedachte, het officieel orgaan van ‘De Dageraad’, aan het begin van een serie artikelen Over het geloof aan wonderen,⁸

‘Uit mijn kinderjaren herinner ik mij, dat ruim zestig jaar geleden de kamers in mijn ouderlijk huis verlicht werden door zoogen. carcellampen, de destijds up to date verbeterde olielampen, terwijl de toen nog niet lang in algemeen gebruik genomen waskaarsen bij feestverlichting van de door de gezeten burgerlui, toen genaamde goeie of zit-kamer — tegenwoordig salon geheeten — dienst deden.’

‘De tijd, waarvan ik spreek, was ook die, waarin ons land de trekschuit en de diligence dè vervoersmiddelen waren. De eerste spoorlijn in Nederland, van Amsterdam naar Haarlem, was toch eerst 20 September 1839 voor het verkeer geopend en enkele jaren later tot Den Haag en Rotterdam verlengd.

Als kind van vier of vijf jaar door mijn goeden grootvader, zeker zoowel voor zijn als voor mijn pleizier medegenomen, heb ik mijne eerste reis per spoor van den Haag naar Rotterdam volbracht, in een 2de of 3de klasse waggon, die destijds niet van glazen ramen, maar slechts van zeiltjes voorzien waren ....’

Over de vroege Amsterdamse tijd vernemen we helemaal niets. In 1903 blijkt Maison Rensburg (Modes en Confectie / Weener Dameskleedermakerij) gevestigd op de Reguliersgracht. Een filiaal bevindt zich dan (aldus het forse brievenhoofd van de firma) op de ’s-Gravelandscheweg te Hilversum. Bewijst dit dat de oude Rensburg eindelijk op enig succes mocht bogen? Gemakkelijk zal het allemaal niet zijn gegaan.

Dat de oudste zoon vader en moeder Rensburg al spoedig voor onoplosbare problemen stelde, bracht extra tsores met zich — én daarmee samenhangende extra uitgaven. Maar hoe zorgelijk het dan

19