Martelgang of cirkelgang (over Da Costa) (zw)

behoren, als wij mensen op de klok der historie zelf de „Stern-stunden” mochten aangeven.

Op de departementen komen argumenten naar voren, die een waardig voorspel inluiden van de bestrijding der Afscheiding van 1834. Men zal de gebroeders Lehren — want zij vormen de brillante kern van deze Joodse avant-garde — onmogelijk maken. Zij vormen een gevaar voor de (ook Joodse) maatschappij. Dan herinnert de ambtenaar Willem van Hogendorp zich de student Da Costa en hun lange gesprekken en brieven over Joodse aangelegenheden. Hij schrijft om inlichtingen naar Amsterdam en Isaac antwoordt: 114)

Op uwe hoogstaangename van den 16e mij hedenochtend geworden, haaste ik mij u te antwoorden en u over het punt, waarvan gij mij voornamelijk schrijft, het bericht, dat in mijn vermogen is te geven. Ik begin met u te zeggen, dat L. wel verre van een oproerig man te zijn, en alle die fraaie beschuldigingen te verdienen, waarmede men hem op eene verraderlijke wijze zwart wil maken, na al hetgeen ik van de man gehoord hebbe, een oprecht Godsdienstig standvastig en eerlijk man is. Als koopman staat hij aan de beurs van Amsterdam bekend voor een ultra-eerlijk man. Zijne denkwijze (en die van de zijnen) in het Jodendom is zeer streng, evenwel gantsch niet pharizeisch. Zij herinnert veeleer aan de Esse-niers die tijdens de verdeeldheden der Joden in Phariseismus en Saduceismus een vroom en afgezonderd leven voerden onder strenge onthoudingen naar de vigueur des Mozaische Wet en de overlevering, maar met eindeloos meer hartelijkheid en geloof dan de schriftgeleerden, die in het N.T. door hunne huichelarij ten toon gesteld worden. Voorts is hij zeer geleerd, niet alleen in den Talmud, maar ook in de Cabbala, eene Joodse metaphysiek, die oneindig veel Christelijks bevat en waarmede de Apostelen zelve, niet onbekend schijnen te zijn geweest. Althands men vindt in die oude Cabbalistische overleveringen vele Chris-tlijke dogmata terug, die het Remonstrantisme en Neologisme gelieven weg te werpen. Ik heb mij daarom van Lehren en die met hem zijn altoos veel goeds beloofd en houde hen voor beter Christenen dan menig Leeraar, die in deze dagen het E_ vangelie heet te prediken. Ja zelfs zoude mij met der tijd een overgang tot het Christendom in die menschen niet verwonderen. Althands geloof ik, dat zich iets zeer wonderbaarlijks voorbereidt langs deze wijze, waardoor de toetreding van het vlee-