Rationalisme, Romantiek, Risjes

-19-

Wolven zijn het die verslinden,

Blinde leidsliên voor verblinden; Brave Joden, bidt en waakt!

Voelt behoefte van verzoening,

Schuwt de valsche zelfvoldoening Van een Filozoofschen waan:

Bukt, volhardt, uw Vaadren waardig,

En Gods Almacht, steeds rechtvaardig, Zal Zijn licht u op doen gaan.

Uit De Dichtwerken van Bilderdijk, Vijfde deel, Haarlem A.C. Kruseman, 1857* pagina ^58.

Aan de Joden (Schemerschijn, 63)

Zachar. VII, 14.

Waar heeft uw ongeloof zijn wortel in, Hebreeuwen,

Die nog den Redder wacht, uw vaadren toegezegd,

En, schoon te loor gesteld door zulk een reeks van eeuwen,

Steeds aan de dienst uws Gods zoo innig vastgehecht?

Hy kwam en heeft voor ons den vloek der Wet gedragen.

Ontkent gy dat Hy 't moest naar *t woord der profecy?

Ach, leert het, (twijfelt gy) aan uw Rabbijnen vragen:

Ook zy erkennen *t mee, en zagen 't niet voorby.

Wat dan, wat aarzelt ge, u te storten aan Zijn voeten?

Uw hart ontkent zich-zelf zijn offer voor uw schuld; ^ft Was noodloos in uw oog voor uwe schuld te boeten,

En *t heeft de waanzucht van uw hoogmoed niet vervuld.

Hy moest, dit streelde uw ziel, door bloed en lijken treden;

•t Verzoenen met uw God was van te klein gewicht:

Rechtvaardig maakt ge u-zelf door zoenwet-plechtigheden,

Maar krijgren zegepraal was hy zijn volk verplicht, o Hard, o vleeschlijk volk! ach, doet uwe oogen open,

En leest en onderscheidt. - Zijn gloriedag genaakt,

Maar wie vermeet zich deel in Zijn triomf te hopen,

Die Hem in nedrigheid vijandig heeft verzaakt?

Literatuur: Bilderdijk prefereert de joodse volharding bij de "schrikbre dwaling" (maar gepaard gaande met het geloof in God) boven de gangbare neiging "God te onderwerpen aan een vloekbren menschenwaan" etc. Vgl* Kollewijn, Bilderdijk, I, pagina 321.

Opmerkelijk dat beide bijbelteksten alleen in het Hebreeuws worden geciteerd.

Over Bilderdijks invloed op Da Costa heb ik sedert 19^1 Het een en ander gepubliceerd.

Wat ik in deze sector bedoel is beknopt nog eens geformuleerd in DE HEER VAN HET JOODSE TEISTERBANT, het ke hoofdstuk van ZIJ LIETEN HUN SPOREN ACHTER/Joodse bijdragen tot de Nederlandse beschaving, 196^+»