Rationalisme, Romantiek, Risjes

-17-

Na de nuchtere dames Wolff en Deken en de bezielde Helmers treft ons in Willem Bilderdijk voor de eerste keer een religieus bepaald voorbehoud. Bilderdijk was de onzen wel goed gezind doch geheel passend in de lijn van zijn opvattingen    beschouwde hij hun emancipatie    als    in strijd met

het Goddelijk gezag.    Voor hem heeft de joodse natie    ook    na 1796 zijn

apart karakter behouden.

De jood, die zich aan de Wet van Mozes houdt en de gelegaliseerde structuur van het jodendom in zijn volle omvang aanvaardt, betekent voor hem meer dan menig christen. Binnen de afgeslotenheid van zijn eigen, nationale cultuur is het voortbestaan van dit volk Bilderdijk een belangrijk voorbeeld van Gods leiding in het wereldgebeuren. Voor hem blijven de joden Gods uitverkoren kinderen, die eens, in het einde der dagen, Christus zouden erkennen als de Verlosser. Want "de tijd nadert, dat Hij zich vertoonen zal in al Zijn kracht en heerlijkheid....« Wien de oudste zonen van het verbond bij Zijne verschijning hulde zullen    bewijzen v&ór    en

boven de christenen,    en dus rechtmatig in hun recht    van    Eerstgeborenen

zullen hersteld worden."

Welk eigenaardig discussie-punt deze emancipatie nog kon uitmaken tot in het tweede decennium der vorige eeuw, blijkt uit H.W. Tydemans reactie op een brief van Willem Bilderdijk. (Leiden, d.d. nov. 1813):

"Is * t wel waar dat de Joden kunnen gezegd worden "ingelijfd te zijn in ^!t burgerschap der natiën"? (Zoals Bilderdijk blijkbaar had geformuleerd). De Franschen hebben immers niet willen komen in de plans van Napoleon en zuchten nog onder zijn misnoegen. Maar ook ik had mij uit Paulus' Brief aan de Romeinen etc. verbeeld, dat de Joden afgezonderd zouden moeten blijven bestaan tot dat de volheid der Heidenen zoude zijn ingegaan; dat zij dan collective tot Christus bekeerd, en ook als Natie in eere en luister hersteld zouden worden.

Frappant is uwe (Bilderdijks) opmerking, in ’t slot, van 't Jerusalemsch Koningrijk ten tijde der Kruistogten. Ik meen dat Godfried van Bouillon die Kroon weigerde op een dergelijken grond. - Er werd toen, meen ik, ook gedelibereerd om den Pauselijken zetel naar Jerusalem te verplaatsen. (*t geen eigenlijk in uw idee zcu geweest zijn). Maar daar had de Paus geen zin aan."

Briefwisseling van Mr. W. Bilderdijk met de Hoogleeraren en Mrs. M. en

H.W. Tydeman gedurende de jaren 1807 tot 1831, Sneek, 1866, I, ^37»

Met de plans van Napoleon wordt zonder twijfel gedoeld op het Parijse Sanhedrin uit de jaren 1806/1807, dat de burgerlijke status der joden zou regelen.