Rationalisme, Romantiek, Risjes

-11-

Op 2 september 1796 werd het ⁿDecreet over den gelijkstaat der Joden met alle andere Burgers” in Nederland unaniem door de Nationale Vergadering aangenomen. De daaraan voorafgaande debatten demonstreerden op hoeveel verzet de politieke gelijkstelling der joden zelfs in Nederland toen nog stuitte»

In de Staatsregeling van 1798 vond het Decreet zijn officiële bekrachtiging. En sedert - vooral onder het bewind van de Franse koning Lode-wijk Napoleon (1806-1810) - evolueerde de zogeheten Emancipatie geleidelijk van letter tot geest.

Uit het jaar 1798 stammen de aangehaalde verzen van Betje Wolff en Aagje Deken, die een typisch verlichte geest ademen. Zoals Al de_ Gedichten en Liedjens voor het Vaderland, benevens eene. Aanspraak aan het Bataafse Volk door Elizabeth Bekker, Weduwe A. Wolff en Agatha Deken uitgegeven in Den Haage bij Isaac van Cleef. Kostelijk klinkt het nogal ondicht erlijke slot van het uitvoerige AAN DE JOODEN, waarvan onze bloemlezing het grootste gedeelte brengt. Na alle argumenten ten behoeve van de Emancipatie der joden te hebben opgesomd, eindigen de dichteressen:

Versmaad het nedrig offer niet,

Waarin ge een Vrijheids liefde ziet,

Waarop gij veilig moogt vertrouwen:

Wij noemen ons, (dit wekke ons haat Of gunst,) twee vrienden van den Staat,

Twee waarlijk Vaderlandsche Vrouwen.

Ook de retorische alexandrijnen van Helmers bezingen de achttiende-eeuwse tolerantie. Beide fragmenten laten niet na te wijzen op de verdraagzaamheid van de zeventiende-eeuwse Nederlanders, die intussen ook niet blind waren voor de economische voordelen van Abrahams Nakoom-lingschap.