Het verdwenen Ghetto

gemeesteren en Regeerders der stad Amsterdam” een verzoek tot uitbreiding. „Zullende de Kerk alsdan in zijn geheel breet zijn 57 en 58 voeten en diep of lang zoals dezelve tegenwoordig is, namelijk 71-*^ voet”.

Besloten wordt o.m., dat „die Neie Schul soll angezogen werren, die drei nebenstehende Heiser”. „Unter die Schul soll drei Heiser zur Wohnung gebouwt werden zur interess der Kille”. Grote plannen maakt een Gemeente, die haar eerste moeilijkheden reeds lang te boven is.

Reeds 30 Januari 1750 volgt het Appointement. „Burgemeeste-ren permitteren aan de suppletianten de vergrootinge hunner Kerke”. Wederom vergaderen Parnassiem. „Das soll angenommen werren die folgende Meinsjters zu den Bauen: den Metselaarsbaas Arnoldus van der Sprang, und zu Zimmermann Jan Kloppenburg. .” Zij dus zijn-het geweest, die onder oppertoezicht van Gérard Frederik Maybaum — de stadsarchitect —- de bouw voltooiden.

Vrijdag 9 Nisan 5512 — 24 Maart 1752, vindt de inwijding plaats. Arjeih Leib stelt de „chinoeg” samen. „Man hat ein Orkest neben dem Almemor gemacht, wo die Musikanten auf sein gesteh mit ihr Musik, worunter ein „Orel” mit Contrabas, weiter lauter „lesjeim Mitswoh” — „bar Jisroeiliem” •— „gam echod Sefardie. ...”

Om drie uur neemt de „Voorstelling” een aanvang.

Jacob Bicker Raye —- Kapitein der Burgerwacht — tekent in zijn Dagboek aan ¹):

„In dato 24 Maart 1752 is de Niwe Smouse Kerk bij de Houtmarkt met veel statie en onder een verschrikkelijke aandrang van menschen ingewijt, hebbende de voornaamste Jooden agt ä tien gulden voor een plaats of lootje gegeven, die aan de arme Smouse waaren uitgedeelt....”

Vriendelijker en vertrouwelijker klinkt het woord van de proto-colschrijver:

„Um 1 Uhr hobben „hooulom” sich „makdiem” gewesen „achas leachas beweis ha’kneses hagadosjo”. „Ha-jechiediem hisasefoe Ja-chad in die grousze alte Schul welche illuminirt is gewesen.”

Om drie uur gaat de stoet op weg. Achter de sjamosiem volgen Arjeih Leib en Chagam Is. Haim Abendana de Britto. Dan de „Chagmei-beis ha Midrosj”, vervolgens zeven Parnosiem dragende de „zeer heerlijk vercierte” sefariem.

En ver, ver achter de feeststoet — eeuwen later — wij, die afdoende hebben geleerd hoe in het Goles vreugde kan verkeren in rouw — grootheid in armzalige ruine.

46

¹

) Zie J. Zwarts. De Amsterdamsclie O.R. R. Saul Löuienstam, (overdruk uit N.I.W. z.j.)