Ondergangen

V

Sinds de moeder werkloos, blind, was geworden werd het huiswerk 't meeste door de oudste dochter, Jo, gedaan, en dat wel op z'n zuinigste, met zo allerminst mogelijk hulp. Zij was een forse, zwijgzame vrouw, die uren lang bij haar moeder zat, zonder dat de vrouwen veel zeiden. Johanna wist óók van hun verarmde staat, die buitenaf zo rijk werd beoordeeld. Zij sprak daar op sommige tijd over met de hevige werker Kees, en zij spoorden elkander aan dan toch alles te doen om hun erf uit vreemde eigendom te houden, hij op de molen en zij in 't huis.

Maar inenen wilde Johanna trouwen met een man, die te Wormerveer op ongegoede stand 'n winkel in manufacturen deed. Anna kwam nu toch al goed in de hand¹, en als zij vroeg in het huishouden kwam, dan spaarde zij het laat te leren. Men meende dat Johanna's vertrek een verlichting van lasten voor 't gezin kon zijn, en zij trouwde de woning uit.

De twee jongste meisjes, Anna en Liesbeth, waren de kleintjes genoemd, omdat zij temet even oud waren, en in jaren weder merkelijk van de twee anderen verschilden. Zij wisten niets van de dreigende schulden af. Gelijk-op leefden zij met de overige kinderen van hun stand. Ze gingen eerst naar de Westzaner dorpers-school en daarop naar de taalkundige meis-

i₉

¹  kwam goed in de hand = kon goed helpen