Vught, dertien maanden in het concentratiekamp

TER INLEIDING

Waarom geef ik dit boek uit ?

De vraag over de verantwoordelijkheid van den uitgever met betrekking tot de boeken, die hij publiceert, was vooral in de nu achter ons liggende jaren der Duitsche overheersching van bijzondere beteekenis. Wat het publiek leest, hangt voor een belangrijk deel af van door den uitgever genomen initiatieven. Dit feit legt bepaalde verplichtingen op. De uitgevers van dag- en weekbladen buiten beschouwing gelaten, kan men vaststellen, dat de uitgevers van boeken, op enkele beschamende uitzonderingen na, hun bijzondere positie goed hebben begrepen. Ik ben van oordeel, dat het goed zal zijn dit besef, dat door de gebeurtenissen van de laatste jaren sterk verlevendigd is, te doen voortduren. Vanuit dit gezichtspunt neem ik stelling ten aanzien van dit boek.

Er zullen stellig meer en wellicht veel beter boeken over de beruchte concentratiekampen verschijnen. Niettemin meende ik, dat dit manuscript verdiende te worden uitgegeven, al ware het alleen maar om de opmerkelijke objectiviteit en de zelfbeheersching waarmede het door een slachtoffer van Vught werd geschreven.

Het ware mogelijk geweest met de gegevens en de ervaringen die den auteur ter beschikking stonden, een geheel ander boek te schrijven, een naar de regelen der kunst, met een centrale figuur en met dramatiseering van de stof. Kermende menschen, het leeuwerikslied in den zomerhemel, bloeiende gentianen aan het stille ven. Boud van Doorn, die bescheiden is, — haast al te bescheiden — en afkeerig van al wat naar sensatie riekt, heeft zich beperkt tot het teekenen van een aantal gevangenen, hun gedachten, hun gesprekken, hun gedragingen. Zij worden voor ons niet veel meer dan nummers. Dit is geen tekortkoming, het is misschien wel opzet. Want deze menschen zijn na een verblijf van enkele maanden in het kamp niet veel meer dan nummers. En dit beteekent het bitterste vonnis over heel het verachtelijke systeem. De methode van opsluiten en tewerkstellen van gevaarlijk geachte

5