De ondergrondse

zou zijn stoere oprechtheid in dienst stellen van de grote zaak. Hij zou koeriersdiensten verrichten, discreet, zuinig met woorden, maar als het moest welbespraakt, met zijn fors, mannelijk geluid, zijn ronde, maar nooit vulgaire taal, met de ingehouden, maar dwingende kracht van zijn persoonlijkheid. Men zou aan iemand als Piet een uitgebreide theorie kunnen ophangen over het begrip beschaving en zijn nuances. Koch wilde zich daar nu niet aan wagen, er waren belangrijker dingen aan de orde, maar hij kon geen weerstand bieden aan de neiging er even bij stil te staan. Beschaving uitte zich in spraak, levensgewoonten, omgangsvormen, fijngevoeligheid en goede smaak. Van der Beek bezat al deze eigenschappen in de hoogste mate, dat wil zeggen in de meest verfijnde vorm, als kunstig geslepen kristal. Piets materiaal was minder fraai geslepen, maar het was hetzelfde materiaal, misschien zelfs nog zuiverder. Want verfijning hoefde niet louter winst te betekenen, ze kon ook een zeker verlies meebrengen: aan rondborstigheid, spontaneïteit, kortom primaire menselijkheid.

Voorlopig had Koch echter genoeg getheoretiseerd. Hij stond op, liep naar de map waarin de aan Van der Beek geadresseerde brief moest liggen en vergewiste zich ervan dat deze brief er inderdaad nog lag. Dit alles deed hij op de tast, met de zekerheid van iemand die ieder hoekje, ieder voorwerp in zijn kamer kent. Bij een volgende gelegenheid zou een en ander overbodig zijn. Piet zou dan weten waar hij de over te brengen brief kon vinden. Koch wachtte enige ogenblikken, opende het raam, om Piet te laten vertrekken, en sloot het weer, geheel op de gebruikelijke manier, zodanig dat geen mens op straat hem kon zien. Piet, als ervaren koerier, was mans genoeg om ervoor te zorgen dat niemand hem in de gaten kreeg. Overigens kon Koch tijdens zijn behoedzame

40