De ondergrondse

seren had hij toch het gevoel dat het zwaarste voorbij was, nu hij uit zijn eenzaamheid was verlost en hulp had gevonden. Het was dit gevoel dat hem, de gesloten fanaticus, plotseling zo spraakzaam had gemaakt, al was het dan ook maar op papier. Het had hem er ook toe verleid een bijna vertrouwelijke toon aan te slaan. In zijn tweede brief beheerste hij zich, zodat het een kort, strikt zakelijk rapport van de situatie en van zijn bedoelingen werd. Door twee bladen papier te nemen en daartussen een vel carbon te leggen, had hij zich de moeite bespaard een afschrift van zijn brief te moeten maken. Hij borg het duplicaat in een groene map waarop hij schreef: Verzonden brieven. Op een blauwe map schreef hij: Ontvangen brieven. Hij had nog geen brief ontvangen, dus deze map bevatte niets. Het origineel van de brief aan Van der Beek deed hij in een enveloppe die, zoals de meeste onbeschreven enveloppen, smetteloos wit was. Koch bleef er even naar zitten kijken. Hij kon zich voorstellen dat men een brief in zo’n enveloppe zonder adres verzond aan iemand die niet meer op aarde verbleef of, kortweg gezegd, dood was. Zo’n wit, onbeschreven stuk zou de post in het hiernamaals moeten bezorgen. Maar dat deed de post niet en Van der Beek woonde trouwens niet in het hiernamaals. De enveloppe moest op een normale wijze beschreven worden, met een adres waarop een vooraanstaand rechtsgeleerde als Mr. J. A. van der Beek geacht kon worden gevestigd te zijn. Dit maakte het niet moeilijk zijn woonplaats vast te stellen. Den Haag natuurlijk, het centrum van de regeringsactiviteit. Koch was niet meer dan twee of drie keer in die stad geweest, maar hij kende een aantal Haagse straatnamen met een gouvernementele klank: Binnenhof, Buitenhof, Plein, Kneuterdijk. Daarmee had hij al voldoende grond onder de voeten. Toch, secuur als hij was, besloot hij eerst nog zijn encyclopedie te

32