Dorp in de branding

IV

De aarde lag onder de zachte kleuren van de herfst, toen Koos haar tweede kind ter wereld bracht. Weer een jongen. Hendrik heette hij, naar haar vader.

Het onvermijdelijke familiebezoek. Jan, na zijn ziekte, was hard en hoekig als voorheen. Alleen Koos kende de verandering. Hij was in de onderwereld van de geest doorgedrongen, dieper dan ooit te voren. Hij wist, dat hij zon en wind nodig had om staande te blijven. Aan de duisternis hoefde hij niet te denken, die stroomde hem vanzelf toe. Maar het licht, daarvoor moest hij vechten. En hij wilde het, bewust en hartstochtelijk.

Waar hij ging, door de straten en de sloppen van het dorp, kwamen de mensen hem met hartelijkheid tegemoet. Men begroette hem als een weldoener, een persoonlijke vriend. Hij begreep, dat dit alles niet lang kon duren. Het was ook niet de juiste verhouding. Ver was hij af gedwaald van zijn beginsel, geen dank of eer te willen oogsten. Daarheen wilde hij terug. Men moest hem vergeten, als vriend en als vijand. De vissers hadden een behoorlijke tijd. De prijzen liepen op. Door bemiddeling van Blom waren enige ernstige patiënten in een herstellingsoord opgenomen. Men klaagde minder. Die het nog slecht hadden, rekenden op Bauers terugkeer en verwachtten wonderen. Zij, de armsten, de ontwortelden, poogden met los werk in hun onderhoud te voorzien of door bedeling aan de kost te komen. Een bepaald vak oefenden zij niet uit. Zij verstonden van alles iets en kenden niets grondig. Hun energie was minder geworden van vader op zoon. Het bezinksel der samenleving.

Ook zij hadden Jan Bauer naar de raad afgevaardigd. Zij waren bruut en begerig. Zij wantrouwden iedere oogopslag van een medemens. De nieuwe levenswijze, het door de dokter opgestelde menu, lieten zij varen of begonnen er zelfs niet aan, uit onwil of uit onmacht. Hun kinderen, met zere ogen, met huidaandoeningen en snotneuzen, waren voorbestemd om

66