Jeugdherinneringen

ELK ideaal instituut de mensch ooit zal bereiken te scheppen voor „het kind” waag ik zelfs niet bij benadering vast te stellen, maar wel durf ik voor zeker aannemen, dat het kind nooit het hoogste geluk zal ondervinden zonder het gezinsleven. Door mededeelingen van velen, alsmede door de jeugdherinnering, die ik hier ga opschrijven, kan ik u de juistheid van mijn stelling bewijzen. In geen denkbare maatschappelijke instelling is het mogelijk de sensaties te ondergaan, die wij, kinderen uit een vroom, joodsch gezin, stelselmatig op de Vrijdagen hebben beleefd.

Met het oog op het voorschrift, dat geen werkzaamheden meer mochten verricht worden na den aanvang van den Sabbath, welke afhangt van het ondergaan van de zon en dus in tijd verschilt, was onze wekelijksche vrije middag op Vrijdag vastgesteld. We gingen dan van negen uur tot twee uur op school en gebruikten daar als gewoonlijk het twaalf uurtje. Daarna begon de feestvreugde, die voor de meer gehoorzame zusjes vaak gelukzaligheid werd. (Mij ontging door straf nog vaak de roes.) We vonden den Zaterdag lang zoo prettig niet, omdat we dan vrijwel tot „niets doen” gedoemd waren; we konden dan geen flinke wandeling maken, omdat we niet buiten de „Poorten” mochten gaan. Wc mochten zelfs niet met den poppenwagen rijden, geen schaar in handen hebben, niet schrijven, en... . zooals ledige handen altijd tot gevolg hebben bij kinderen zooals ik, was de Zater-