Voordat hij het vergat (bloemlezing)

uitmuntend door een spitse dialoog. De pointe is meestal een woordspeling. In negen van de tien gevallen vertellen die grapjes, dat twee mannetjes elkander tegenkomen. Die praten dan in critische geest. Dagverhalen bedenken ze zelden zelf; die ontstaan meestal buiten de Joodse buurt. De twee pratende mannetjes uit de grapjes, die spontaan tussen Waag en Weesperplein ontstaan, zijn zelfprojecties van de vertellers. Het is alsof de verteller vrees gevoelt zijn eigen mening te uiten, zijn eigen twijfel te openbaren, te laten zien hoe ook in zijn borst twee zielen wonen. De verteller schuift de buikspreekpoppetjes naar het proscenium. Zoals de voorouders eenmaal per jaar een bok, beladen met de zonden van het gehele volk, de woestijn injoegen, zo hebben de kleinkinderen de mannetjes uit het grapje uitgevonden, die per procuratie hun woorden in de mond nemen. Omdat ze behept zijn met de Joodse drang tot zelf-analyse beseffen ze, dat zulke praters-in-commissie een zwakke plek in het karakter van de verteller verraden. Een geheim gevoel, dat hij zich voor de vreemde omgeving niet bloot moet geven. En ook daarmee drijven ze goedmoedig de zelfspot.

Zegt iemand tegen iemand:

'Ken je die mop? Twee Joodse mannetjes komen elkaar tegen..'

Zegt de ander:

'Oah.. alweer een mop van twee Joodse mannetjes, die elkaar tegenkomen, weet je nou nooit eens iets anders?'

Zegt de ander:

'Jawel, moet je horen. Twee Chinezen komen elkaar tegen. Zegt de ene Chinees tegen de andere Chinees: 'Heb jij al matzes in huis voor de Paasdagen?'

De lucht boven de oude buurt in Amsterdam is met goede woordspelingen verzadigd. Een man beseft plotse-

21