De Jordaan, Manus Peet

54

maar toch ergerde hij zich half dood, hij, die het stoute voornemen had zich nooit te ergeren. Vroeger was zijn jok en zijn boert bedremmelde en vermoffelde ernst, zijn ernst, dartele gekkigheid vaak en sluw voorwendsel. Ook dat leek veranderd. Zijn ernst bleef ernst, zijn scherts, scherts. Daarom ontkwam hij ook niet meer aan de vonnissende kracht van zijn innerlijke waarnemingen. Waarom hield hij, galkranke, er dan toch zoo van, de verborgen angsten der menschen te doordringen en te ontmaskeren, en waarom bleef er nog zooveel meelij en innigste deernis in hem gisten? Manus, je leit in tweeën, in drieën, in zessen, zei hij zichzelf telkens weer. Je schimpt op bloedvin en gezwel, en je loopt je amechtig den naad uit voor een pijndoovend geneesmiddeltje. Dat maakte hem stikgiftig tegenover zijn eigen machteloosheid, tegenover zijn plagerige tweespalt en zijn belemmerende drogredenen. O, de stille muziek van zijn eigen gemijmer, en lezen, veel lezen, en veel overpeinzen het mijmerend wezen van anderen, dat bleef zijn eenige hartstocht, zijn zielsgenot en troost in het baldadige leven, dat je murw beukte tusschen nood en tegenspoed. Een oude spreeuw als hij moest niet meer fluiten. De deuntjes mochten op zijn lippen stollen en heel de ongansche wereld middelerwijl, kon hij toch zien rollen dat ze het klap-lazarus kreeg. Hij walgde van de geheime en verminkende aantrekkelijkheid der dellen, van de moord-dronkenschap en den ontredderenden dobbel. Het gedruisch van de wereld kon hem niets meer schelen. Alles ging tergend tegen de horzelen in. Alles was en bleef fel-bijtend of prooi-besluipend beest״ op aarde. Nooit had Manus iets anders gezien dan verdekten of openlijken krijg, hebzuchtige vernietiging, kermende verwurging, bevrediging of koeling van aandriften. Zelfs in het Boek der Boeken, — waarin Peet iederen dag en avond met verbijstering, verrukking en geschokten adem las, — gloeide het van bloed en van roodgedropen krijgerskleeren, donkerder dan van de wijnperstreders. Nu moest voor goed alle rouw-tnoedigheid afgezworen. Dat was nu zijn eerste kaars, die