Napoleon

NAPOLEON'S JEUGD 25

wars van alle materieel genot, droomt hij zijn droomen van wereld-glorie en wereld-hervorming. Zijn broer Lodewijk slaapt in zijn hok op een naakte matras en Napoleon prent hem in lessen van tucht, orde, begeerte-inbinding en hoogste zelfbeheersching. !) Hij schrijft innig-gevoelige en geheel innerlijk-doorleefde brieven van deelneming aan zijn familie. Hij is vol belangstelling voor veler lot. Lees, in dit verband, den achterklap van madame De Rémusat, als zij het in haar onnoozele blauwkousen-mémoires heeft over ״insensibilité de 1'empereur" en kakelt dat/^Talleyrand: „m'a conté qu'il n'avait pas le temps de s'amuser a sentir et a regretter comme les autres hommes."

Let wel, Talleyrand, de weerzinwekkende bedrieger, deelt mee,.... Talleyrand, met de ziel van een geestelijk sluipmoordenaar en verraderlijk woekeraar, die het fijne salongehuichel en al de diplomatieke verstandhoudingslachjes van het hof bezwaarde met een grove belasting van infame spionnage-nieuwsgierigheid,.... Talleyrand en madame De Rémusat tezaam.... Napoleon te biecht bij den gehandschoenden bokspoot en de versmade liefde.... de krijgsheld, dien zij dwingen van de kanonnen en het slagveld over te stappen op hun ganzebord, om hem met paarlmoeren dobbelsteentjes zijn ongeluksworp te zien doen.

Het is bovenal ^Victor Hugo, die de slimme diplomaten-duivelarij van Talleyrand in zijn Choscs Vues beknoptelijkgeteekend heeft. Daarnaast slaat de hofdame De Rémusat een figuur als een gruttersmolentje. Zelfs de koele en Engelsch-flegmatische karakteristiek van het Napoleon-genie en vooral van zijn gevoels-innerlijk, zooals deze tot ons komt in het zeven deelen dikke boek vanfWalter Scott over Bonaparte's leven, brengt

i) Uit dien tijd getuigt ook zijn broeder Joseph in zijn Mémoires et Correspondence du Rof Joseph, dat Napoleon „était alors adtni-rateur passionné de Jean Jacques." En met genoegen las hij Racine, Plato, Tacitus, Plutargus. (Mémoires, pag. 32, deel I.)