Gij zult niet dooden!

29

voor elke waarachtige ontwikkeling, bronnen* van de cultuur der beschaafde wereld, ging van Duitschland en , van Frankrijk tegelijkertijd uit.

/ David Strauss en Ernest Renan, -bijna gelijktijdig, legden den bijl aan den boom van het Evangelie van Christus, door Christus voor te stellen als een mensch, als een ontwijde.

Daarna kwamen Friedrich Nietzsche en Max Stimer, die het ten top gevoerde individualisme als uitersten stelden tegenover den gemeenschapszin van het Christendom. Schultze-Delitsch ontnam, door zijn voorlezingen over Babel, over de opgravingen in Assyrië, over de leemen wet-tafels van Hamoer-Rabi, aan het oude Testament, aan de tien geboden, de wijding.

Haeckel, op het voetspoor van Darwin, leerde het Duitsche volk, dat de mensch niet is een evenbeeld Gods, maar een dier onder de dieren.

En een materialistische, paganistische pers, in hoofdzaak geredigeerd door niet-Duitsche en anti-Christelijke elementen, zorgde voor de verbreiding van die ontwijding van mensch en menschheid.

En toen eerst de Godheid was gevallen van haar verheven voetstuk, toen God tot een begrip was gemaakt, Christus tot een mensch, straks door Drews zqlfs tot een mythisch mensch, en de mensch zelf tot een dier, moest noodzakelijk de tragische ontknooping volgen.....