Oorlog en Joden

te grijpen voorbij liet gaan, toen verscheen in 1939 op de muren het bekende „Mene mene tekel”: gij zijt gewogen en te licht bevonden. En men deed warempel nog hoogst verbaasd, ja men was in hevige mate verontwaardigd, toen de onherroepelijke natuurwet, die van oorzaak en gevolg, zich meldde. Misschien zag men, zij het vaag, een dreigend visioen van een generatie, die door eigen verdwazing zich te pletter loopt. Toen het spook aan de deur klopte, had het als bagage een onweerstaanbare stroom van gebeurtenissen bij zich. Een woeste draaikolk, een razende vloedgolf, die allen en alles wat dierbaar was mee zou sleuren.

Want, was er dan nog iets veilig voor zijn kolkende woede?

Uw steden of dorpen?

Uw gezin of vermogen?

Uw werken of positie?

Met honderden schijnwerpers die het avondduister doorkliefden, werd, als met een sinister vuurwerk, de feestdag afgesloten die men in de geschiedenis als de Christelijke beschaving had gedoopt. Het zou een afgrijselijk ontwaken worden. Het is een ontstellend feit thans te moeten con-stateeren, a posteriori, dat men in het rampjaar 1933 blijkbaar niet begreep, dat de cultureele eenheid verbroken werd, dat men ruwweg een der grondzuilen, waarop het geheel rustte, omtrok, waardoor het gebouw uit zijn voegen raakte,

34