Uitkomst

het herstel eener waarlijke maatschappelijke orde — door samenwerking der zusterkunsten, geschieden.

Van de spelers is thans niet meer te eischen dan de dictator Theaterkasi) veroorlooft.

Deze hard-werkende lieden over het inzakken van hun vak te beschimpen, hen met hautaine woorden (op puur vermoeden van hoe u ’t achter uw inktpot zou willen hebben — u, hum!) de les te lezen, is ook daarom in verhouding tot het wurmend gerepeteer, het reizen, trekken en spelen dier menschen, zoo dom, laf en tergend-quasi, omdat er slechts een paar in Holland zijn, in staat een vakkundigen raad te geven.

En die paar zwijgen.

In tijden van infectie pijnigt en geeselt men liever geen ge-infecteerden — men tracht de infectie te verwijderen, infectie die op tooneelgebied in bijkomende mate in de schouwburgen zelf woekert.

En de tooneelstukken ?

Wel, vrienden — we weten hoe laat het is____

Hoe sterk het verval zich ook hierin openbaart: het geblinddoekt ideaal, het ideaaltje dat in het verleden blijft scharrelen en het Komende niet zien wil — het ideaal dat met lodderende oogjens ’n fopspeen belurkt en zich als nieuw-verniste pagode bij het ongevaarlijk klasse-vermaak voegt — dat ideaal met 'n horrelvoet en ’n waterhoofd, vooral bang en pretentieus tegenover het eenig Ideaal-van-klassieke-vormen dat «in 't Oosten daagt» — dat ideaal kan bezwaarlijk thans nog in de tent der getuigenis worden toegelaten.

1) „Wie er, zooals gebruikelijk is, 'n directeur op nawijst, dat hij op „recettes tukt en „de belangen der kunst verwaarloost”, maakt den voozen „indruk een verfijnd kunstkenner te zijn, terwijl-ie in waarheid den kiezen-„trekkenden charlatan de concurrentie aandoet, die op ’n boerenkermis, bij ’t „gebulk van lachende kinkels en tierende meiden, de breedbekkige verzekering schort, dat de in haar wortels geknapte, door bloed-gulp bestoven tand, „’r pijnloos uitscheurde. Het wreed, door niets gemotiveerd geraas, dat den „hollandschen theaterkoopman van verschillende kunst-dandy’s — wier visie „van kunst en maatschappij den Droomleven-zelfkant verschalkt — bespringt, „is volkomen ongeoorloofd. De Theaterkas is dictator. Alleen zij. Er is bijna „geen andere tak van kunst aan te wijzen, waar het dadelijk-nijpend verband „tot de bestaansvoorwaarden zich zóózeer openbaart, als bij 't dobberend „geworstel van een theater-ondernemer, die aan de eene zij slaaf is van den „betalenden publieken smaak, aan de andere door ieder onwijs kunst-poten-„taatje geringeloord en k contant benadeeld wordt. De gezondste les voor „de meeste dier heeren, die te over meestal vader van het een of ander „dramatisch product zijn, dat geen plankenland kan beademen, ware 'n maand „administratieve bezigheid in ’n theaterbureau”. .. .

„Aanteekeningen over Tooneel”, XXste Eeuw, Januari 1906.