Tolk van 't olle volk

26

EILEGO/Hebr. op U. Een verwensende reactie op een uiting, die iemand niet bevalt. Moge het op jou toekomen. Het aantal verwensingen en vloeken laat ik verder buiten beschouwing. Het zou een caput apart vormen met allerlei overgangen naar en van het Bargoens. In het algemepn KELOLE = vloek.

EILJENOWE/Hebr. ELIJAHOE HANAWIE = Elija de profeet. In de joodse traditie een uiterst populaire verschijning. Ik citeer uit het gewone dankgebed na de maaltijd (dat dus enige malen per dag werd gezegd): "De Barmhartige, Hij zende ons de profeet Elija - ten goede zij hij gedacht - en deze verkondige ons goede boodschappen, hulp en vertroosting." Deze sententie werd in oud-joodse gezinnen met opvallende klemtoon voorgedragen. Elijahoe was immers de boodschapper der verlossing. Uit de aangehaalde tekst kregen de woorden "goede boodschappen" BESOROT TOWOT (BESOURES TOUWES) zelfstandige waarde als staande uitdrukking. Veur b.t. magst mie aaltied roupm.

Ook bij andere gelegenheden in liturgie en huiselijke symboliek werd deze profeet nooit vergeten. Men beschouwde hem als gast op Seideravond en zette een beker voor hem klaar.

De zekerheid van zijn komst stond vast, ook al duurde het wel erg lang. Vandaar: As Eiljenowe komt, in de zin van: Met St. Juttemis.

Als de deur vanzelf openging (openwaaide) hoor ik nog mijn moeder: doar komt Eiljenowe.

EISJES GAJIL/Hebr. ESJET GAJIL = een flinke, deugdzame vrouw. Spreuken van Salomo 31:10. Vanaf dit vers tot het einde van het caput wordt het bijbelfragment gezongen op vrijdagavond, vlak voor de KIDDESJ (= inwijding). In vele joodse streken uiterst populair. Beide Hebr. woorden vindt men dikwijls op de grafzerk van een gestorven vrouw.

Ook andere citaten uit deze tekst worden op MATSEIWES gebeiteld.

Vgl. Jongeling passim. Voorbeeld Bourtange/4: "Een godvrezende vrouw, zij is te prijzen (Spr. 31:30).

EITS CHAJEM/Hebr. Boom des levens. Zie eerder onder BEIS. Op de foto de

gevel van het oorspronkelijke gebouw in de Folkingestraat. Aanvankelijk was hier het opperrabbinaat gevestigd, dat later een plaats vond boven het sjoel-complex op de hoek van de Nieuwstad.

EMMES/Hebr. EMET = waarheid.In de volkstaal der joden een plechtige bekrachtiging. Vaak gevolgd door KOUDESJ (Hebr. KODESJ = heilig).

EMMOENE/Hebr. EMMOENA = geloof (vgl. Amen). In de volkstaal TOFELEMONE = TOFEL EMMOENE = TAFEEL EMMOENA = ijdel geloof, het Jiddisje ekwiva-lent voor het katholicisme. Vgl. voor het Hebreeuwse TAFEEL Klaagliederen van Jeremia 2:14 "Uw profeten hebben voor U ijdelheid en

ongerijmdheid (TAFEEL) gezien " Hierbij sluit aan TIFLE (Hebr.

TIFLA) = kerk, speciaal katholieke kerk, met beelden. Vgl. eerder AWOUDE ZORE. Jeremia 23:13 "Ik heb wel ongerijmdheid (TIFLA) gezien in de profeten van Samaria " In beide gevallen naar de Oude Vertaling. Eig. BET TIFLA. Ter onderscheiding van ons bijna gelijkluidende joodse BET TEFILLA = huis van het gebed.

Het protestantisme werd naar analogie GADSJEMONE genoemd = Nieuw Geloof = EMMOENA GADASJA. Waarbij valt op te merken, dat de innerlijke weerstand van het provinciale jodendom waaruit ik stam tegenover het katholicisme bepaald heviger gemotiveerd was en sterker werd gecultiveerd dan tegen het protestantisme. Zie onder OFGE-SCHAAIDN.