Rationalisme, Romantiek, Risjes

-68-

1. Ac Bogaers

Uit Jochêbed, DICHTSTUK, Haarlem, A.C. Kruseman, 1861.

Dat de Byroniaanse MELODIES het joodse vrouwen-imago ook in onze letterkunde hebben beïnvloed, kan gemakkelijk worden aangetoondc Ook al moeten - zoals we daarstraks en later zullen merken - andere invloeden uit de Europese sector evenmin worden onderschat. Diverse nuances dienen hier te worden onderscheiden. Allereerst de joodse schone (die wij al eerder ontmoetten): "She walks in beauty..,." Zij blijft de dichters boeien. Daarnaast zijn het - in Domineesland - uiteraard klassieke bijbelse typen die inspireren. Zoals de aartsmoeders, Debora, Esther, (en uit de Apocriefen) Judith, etc. etc.

A. Bogaers' Jochêbed kan typerend worden genoemd voor het aandoenlijke beeld van wat later populair "de jiddisje memme" zou heten, de moederfiguur uit TENACH.

Aan dit grote DICHTSTUK heeft - blijkens AANTEEKENINGEN aan het slot -degelijke studie ten grondslag gelegen. Egyptologen worden geciteerd (Champollion), literatuur aangehaald, reisbeschrijvingen komen op de proppen. En dat alles typografisch fraai uitgevoerd in opdracht van een poëet, die - naar de overlevering wil - al zijn werken voor eigen rekening liet drukken om ze daarna aan zijn talloze vrienden toe te zenden.

De beide hier volgende fragmenten zijn ontleend aan de tweede druk. "Jochêbed was de naam der schoone Hebreeuwinne...."Jochêbed, ten gunste der welluidendheid met den klemtoon op de tweede lettergreep.

Zie Van der Palm in Zijne Bijbelvertaling, Exodus VI, v.19 en Numeri XXVI, v.59", aldus de genoemde AANTEEKENINGEN, 81.

Zoo aaklig rees de nacht, toen Amrams echtvriendinne -(Jochêbed was de naam der schoone Hebreeuwinne,

Wier kuische moederschoot thans voor den derden keer Van huwlijkszegen zwol, - helaas, geen zegen meer!)

Zoo aaklig rees de nacht, toen zij, na bange smarte,

Verdubbeld door de vrees van 't onheilduchtend harte,

De slaking voelde van de banden der natuur.

Daar klonk de kinderkreet! - zij staarde; - 't levensvuur Zag ze ijlings uitgedoofd op Amrams kaak, betogen Van doodlijk bleek; zij zag hem 't wichtjen aan haar oogen Onttrekken, 't Zei genoeg! Ze zwijmde, de arme vrouw!

En toch - 't was dit haar kind, dat Isrel wreken zou!

Aldus het begin, dat terstond een grote toekomst projecteert op dit gebeuren rondom de pasgeboren Mozes.

En aan het slot: