Van Israëlieten tot Israëliërs

de toenmalige Joden: om de ongelukkige Jood, die het eigen-ik incorporeerde. En dat is helemaal niet hetzelfde. Eerst een synthese zou naar buiten en naar binnen misschien tot resultaten kunnen leiden, maar zover was het nog lang niet. Dat het zover inderdaad nooit was gekomen, had de grote Wilhelm von Humboldt al veel eerder onder woorden gebracht. Is het niet touchant te lezen dat deze humanist en pleitbezorger van de Emancipatie der Joden in Pruisen in 1816 aan zijn vrouw schrijft: “Ich liebe eigentlich nur die Juden en masse, en detail gehe ich ihnen sehr aus dem Wege!”

Voor het overige demonstreerde de Dreyfus-affaire een schoolvoorbeeld inzake het Joodse Vraagstuk. In Duitsland, dat Frankrijk had overwonnen, zouden overspannen reactionaire nationalisten het antisemitisme verscherpen. In Frankrijk, dat overwonnen was, zouden teleurgestelde nationalisten, royalisten en clericalen — kortom, alle reactionairen — niet anders doen.

Een schoolvoorbeeld, inderdaad! Maar was met het stellen hiervan (anders gezegd: met een analyse van de schipbreuk der Emancipatie) de “affaire” van alle Joden nu ook opgelost? Of was er behoefte aan iets geheel anders?

50